'Kurban Bayramı'nda Afganistan'da ateşkes için hazırlıklar sürüyor'

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Afganistan Özel Temsilcisi Büyükelçi Hüseyin Avni Botsalı, geçen Ramazan Bayramı'nda Afganistan'da hükümet ve Taliban taraflarınca ilan edilen ateşkesin, ülkede gerçek bir barış sağlanabildiği takdirde silah bırakılması ve toplumsal uzlaşı olabileceği ümidini doğurduğunu belirterek, "Şimdi, Kurban Bayramı öncesinde acaba yeniden bir ateşkes ilan edilsin mi diye hazırlıklar sürüyor." dedi.

Botsalı, 10. Büyükelçiler Konferansı vesilesiyle geldiği Ankara'da AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Afganistan'da son dönemde terör saldırılarındaki artışın barış sürecine etkilerini değerlendiren Büyükelçi Botsalı, son olarak 15 Ağustos'ta Afganistan'ın başkenti Kabil'de bir eğitim merkezinde düzenlenen intihar saldırısında 48 kişinin hayatını kaybettiğine, 67 kişinin yaralandığına dikkati çekti.

Botsalı, "Dünyanın başka bir yerinde, herhangi bir ülkesinde ve coğrafyasında bu durum çok ağır bir insani kayıptır. Resmen bir katliamdır. Afganistan'da hemen hemen her hafta bir vilayette bu tür saldırılar düzenleniyor. Bu saldırılardan bazıları dolaylı olarak, bazıları doğrudan sivil toplumu hedef alıyor." dedi.

NATO'nun 2014'te Afganistan'daki askeri muharebe operasyonuna son vermesinden bu yana Afganistan'daki NATO mevcudiyetinin, Afganistan hükümetinin ülke içinde asayiş ve nizamı sürdürme imkanlarını, altyapısını ve teşkilatlanmasını takviye etmekle ve eğitmekle sınırlı olduğunu hatırlatan Botsalı, şöyle devam etti:

"ISAF muharip birlikleri, Afganistan'dan ayrıldıktan sonra birdenbire NATO'dan boşalan yerlere ve başkent Kabil'e, Taliban ve diğer bazı DEAŞ da dahil buna, aşırılık yanlısı gruplar çok yoğun saldırılar düzenlemeye başladı. Bu da bugün iş başında bulunan Afgan hükümetinin, NATO destekli operasyonlarla Taliban'dan geri kazanmış olduğu toprakların şimdi kolayca fethedileceği algısını oluşturdu ve ülkedeki çatışma ortamını tırmandırdı. Hem doğrudan üniformalı Afgan ulusal güvenlik kuvvetlerine, garnizonlarına, karakollara, kontrol noktalarına yapılan saldırılarda artış var, hem de sivil toplum hedef alınıyor. Bu çok acı bir durum. Özellikle son üç yıldır, yılda 11-12 bin sivil bu saldırılardan etkileniyor. Bunların 7-8 bini yaralanıyor, 3-4 bin kişi de hayatını kaybediyor. Afganistan'da aynı dönem içinde kimi zaman bin kişi ölüyor. Maalesef, Afganistan uluslararası toplumun gündeminde ön sıralarda yer almadığı için bu ülkede devam eden insanlık faciası fark edilmiyor veya layık olduğu önemi göremiyor."

"Yeniden bir ateşkes ilan edilsin mi diye hazırlıklar sürüyor"

Afganistan'da hem temsil yeteneği daha yüksek hem de ülkede asayişi sağlamak konusunda daha etkin olabilen bir yeni yapılanmaya ihtiyacın arttığını belirten Botsalı, "Bu çerçevede 2018 yılı başında Afgan hükümeti önemli bir inisiyatif aldı ve Kabil Barış Süreci adı altında bir toplantının ikinci oturumunu düzenlerken, Afgan muhalif unsurlarını yani Taliban'ı doğrudan ön koşulsuz barış müzakerelerine çağırdı. Bunu izleyen dönemde barış inisiyatifini yoğunlaştırdı." dedi.

Afgan hükümetinin geçen Ramazan Bayramı'nda tek taraflı olarak ateşkes ilan ettiğini, aynı dönemde Taliban'ın da üç günlük ateşkes ilan ettiğini ve bayramlaşmaların yaşandığını hatırlatan Botsalı, "Bu, gerçek bir barış sağlanabildiği taktirde Afganistan'da her ne kadar hunharca şiddet yanlısı eylemler vuku bulmuş olsa dahi karşılıklı silah bırakılması ve toplumsal uzlaşı olabilir şeklinde bir ümit doğurdu. Şimdi, Kurban Bayramı öncesinde acaba yeniden bir ateşkes ilan edilsin mi diye hazırlıklar sürüyor." diye konuştu.

İİT'nin son 25-30 yıllık dönemde Afganistan ile dayanışmasının kesintisiz sürdüğünü, ancak Afganistan'da taraflar arası uzlaşma arayışlarında aktif görev üstlenmediğini söyleyen Botsalı, "Son 15 yıldır İİT'nin bütün bakanlar düzeyinde ve zirve düzeyindeki Afganistan'a yönelik kararlarına baktığınız zaman uluslararası toplumun, Birleşmiş Milletlerin (BM), belli başlı büyük donör ülkelerin olumlu inisiyatiflerine hep destek vermiştir." dedi.

İİT Bakanlar Konseyi'nin 2013'te Afganistan'da barış ve güvenlik için uluslararası din alimlerinin toplanması direktifini verdiğini hatırlatan Botsalı, toplantının bu yıl 10-11 Temmuz'da Suudi Arabistan'da Cidde ve Mekke'de düzenlendiğine dikkati çekti. Botsalı, toplantının sonunda çıkan belgede İslamiyet'te aşırıcılık ve fanatizmin, intihar saldırıları ile terör ve şiddetin yerinin olmadığının vurgulandığını, İslam dünyasına Afganları barıştırma, Afgan taraflara da hükümetin ön koşulsuz diyalog ve müzakere açılımına cevap verme çağrısı yapıldığını vurguladı.

Botsalı, "Afganistan'da 40 yıldır devam eden bu çatışma, Afgan halkının tercihi olarak ortaya çıkmadı. Bugünkü çatışmalar, Afgan halkına empoze edilmiştir. Savaş, Afgan halkının arzusu değildir. Stratejik, bölgesel, siyasi mülahazalar bölgede devam eden rekabet ve husumetler bir şekilde Afganlar üzerinden hayata geçti ve bunun birinci derecede kurbanı, en büyük zarar göreni Afgan ulusu oldu. Afganlar son derece misafirperver, ekmeğini paylaşan, dost bir halktır. Afganistan'da ölen de öldüren de Müslüman, ölen de öldüren de Afgan. Buna bir son verme zamanı gelmiştir." diye konuştu.

Botsalı, İİT'nin, BM ya da NATO gibi yaptırım gücü olmasa da İslam dünyasında çatışan tarafların her ikisinin de Müslüman olduğu böyle bir durumda barış kültürü arayışında bir oyun değiştirici olabileceğini, paradigma değiştirebilecek felsefi anahtarı sunabileceğini söyledi.

Hüseyin Avni Botsalı, "İİT'nin bu dönemde Afganistan'da terörün, şiddetin, katliamların azaltılması, istikrarın, güvenliğin ve kalıcı barışın sağlanmasında bir rol üstlenebileceğini ümit ediyoruz." dedi.

"Türkiye Afganistan'da barış için kalıcı adımlara zemin oluşturabilir"

Türkiye'nin aday göstermesi üzerine, 7 ay önce İİT Afganistan Özel Temsilciliği görevine seçilerek tayin edildiğini belirten Botsalı, "57 İslam ülkesini, 1,5 milyardan fazla Müslümanı Afganistan gibi kan revan içinde kalmış, savaş kurbanı olmuş bir ülkede temsil etmek çok onurlu." diye konuştu.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İİT Zirve Dönem Başkanı olduğunu hatırlatan Botsalı, şunları kaydetti:

"Bu dönem başkanlığı 2019'da sona erecek. Belki Türkiye bu süre içinde Afganistan'da barışa doğru daha kalıcı adımlar atılmasına zemin oluşturabilir. Türkiye, uluslararası toplumun ve Afgan halkının hassasiyetlerini iyi bilmektedir, anlamaktadır. Önümüzdeki ekim ayında Afganistan'da parlamento seçimleri yapılacak. Bu seçimler kritik bir dönüm noktası. Afganlılar kendi aralarında adım atmak için ulusal mutabakata yönelirlerse onlara yardımcı olmak kolaylaşabilir."