Tgrt Haber
Ramazan Vuslat
Ramazan Vuslat
12 Aralık 2017 14:48

Doğu Anadolu Gözlemevi kızılötesini de görecek

Dünyada uzayın en iyi izleneceği merkezlerden olup, optik özellikleri bakımından dünyada tek olan teleskobun bulunacağı, Erzurum'daki Doğu Anadolu Gözlemevi'nde (DAG), Türkiye'de ilk kez kızılötesi bölgede de gözlem yapılabilecek.

Doğu Anadolu Gözlemevi kızılötesini de görecek
Doğu Anadolu Gözlemevi,

Kentteki 3 bin 170 rakımlı Konaklı Karakaya Tepeleri'nde, Atatürk  Üniversitesi Astrofizik Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATASAM) bünyesinde,  Kalkınma Bakanlığı ve Atatürk Üniversitesi desteğiyle 2012 yılında yapımına  başlanan ve ülkenin 2023 vizyon projelerinden olan DAG'ın inşaat çalışmaları tüm hızıyla sürüyor. İnşaatı 2018'de tamamlanacak DAG'da ilk gözemin 2020 yılında yapılması bekleniyor.

Atatürk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ömer Çomaklı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, DAG'ın, Kalkınma Bakanlığının desteklediği en büyük yatırım  araştırma projesi olduğunu vurgulayarak, desteklerinden ötürü Cumhurbaşkanı Recep  Tayip Erdoğan ve Başbakan Binali Yıldırım'a teşekkür etti.

Böyle bir yatırımın ülkeye kazandırılmasının önemine dikkati çeken  Çomaklı, "Bu tesis, kuracağımız ekipman ve laboratuvarlarla 4 metre çap altındaki  bütün gözlemevi istasyonlarının bakım ve onarım merkezi olacak." dedi. Prof. Dr. Çomaklı, DAG'ın yapımının başarıyla yürütüldüğüne işaret  ederek, "DAG, 4 metre çaplı aynası ile Türkiye’nin en büyük teleskobuna sahip ve  ilk kez kızılötesi bölgede gözlem yapacak, uluslararası düzeyde son teknolojik  ekipmanlarıyla bir gözlemevi olacak." diye konuştu.

DAG teleskobunun adaptif optik sisteminin tasarımı ve üretimi ile  gözlemevi kontrol sistemi yazılımlarının ATASAM bünyesindeki DAG Teknik Ekibi  tarafından tamamen yerli imkanlarla gerçekleştirildiğine işaret eden Çomaklı,  gözlemevinin, Avrupa'nın en büyük ayna kaplama ünitesine de sahip olacağını  söyledi.

Çomaklı, DAG'daki çalışmalara ilişkin şunları kaydetti:

"2014 ve 2015 yılında sırasıyla DAG teleskop ve kubbe ihaleleri  yapılmış ve üretimleri Belçika ve İtalya’da başlamıştır. DAG teleskobunun fabrika  kurulumu ve testleri aşamasına geçilmiş ve İtalya'da fabrika kurulumu  başlatılmıştır. En önemli ekipmanı 4 metrelik ayna 2016 yılında Almanya’da  üretilmiş ve teslim alınmış ardından kaplanmak üzere Rusya'ya gönderilmiştir.  Yaklaşık 2500 dönümlük gözlemevi yerleşkesi için planlanan arazinin Atatürk  Üniversitesine esas tahsisi yapılarak tapusu alınmıştır. Aynı zamanda odak  düzlemi aygıtları için uluslararası duyuruya çıkılmış gözlemevi yerleşkesinde  gereken altyapının yüzde 85'i tamamlanmıştır. Gözlemevinin jeneratör ihalesi  yapılmış ve diğer enerji ekipmanlarının ihalelerine çıkılmıştır. Ayrıca bu yıl  Atatürk Üniversite yerleşkesinde DAG’ın optik laboratuvar inşaatının  başlatılmasına yönelik arazi, alt ve üst yapısal işlemler de başlatılmıştır."

OPTİK ÖZELLİKLERİ BAKIMINDAN DÜNYADA TEK

Üniversitenin Astrofizik Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATASAM) Müdürü  ve DAG Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Cahit Yeşilyaprak da DAG'da optik özellikleri  bakımından sınıfında dünyada tek olma özelliği taşıyan teleskobun yer alacağını  vurguladı.

DAG'da ilk ışığın 2020 yılında alınacağını ifade eden Yeşilyaprak,  dünyadaki birçok üniversitenin işbirliği yapmak ve gözlemevinden faydalanmak için  şimdiden başvurduğunu kaydetti.

Yeşilyaprak, gözlemevinin içinde ve üzerinde bulunacak sistemden  dolayı inşaatın zor ilerlediğini belirterek, teleskoba ilişkin şu bilgileri  paylaştı:

"DAG, Türkiye'nin en büyük 4 metre çaplı, tek parça aynaya sahip ilk  kızıl ötesi teleskobu. Bu çapta dünya üzerinde 10 teleskop var ama bizim  eklediğimiz birkaç optik ve son teknolojik özelliklerle dünyada bu sınıftaki tek  teleskop olacak. Tüm tasarım ve yazılım kısmı Türk ekip tarafından  yapıldı. Burada bu enlem boylamda bu çapta dünya üzerinde teleskop yok. Büyük  teleskopların tamamına baktığımızda Hawaii ve Şili'de var. Orada gündüz olduğunda  burası gece olduğundan oradaki projelerin devamı için şu anda burası cazip  yer haline geldi."

Doç. Dr. Yeşilyaprak, "Bütün dünyanın astronomi ve bilim camiasının  gözü bu teleskopta. Nedeni, gece gündüz farkını ortadan kaldıracak enlem ve  boylamdayız. Erzurum'da kar yağışının fazla ancak nemin az olması, havanın soğuk  olması, astronomik açıdan en önemli avantajlardan biri. Biz kızıl ötesi gözlem  yapacağımız için soğuk hava ideal bir durum. Kar yağışı da atmosferi temizlediği  için önemli." ifadelerini kullandı.

Erzurum Valisi Seyfettin Azizoğlu ise gözlemevi tamamlandığında, kuzey  yarım küre ile güney yarım küre arasında uzayın 24 saat kesintisiz  izlenebileceğini belirterek, DAG'ı hızla bitirmek için üniversite ile el  birliğiyle uğraştıklarını, Erzurum'da bilim insanlarına hizmet etmenin  mutluluğunu yaşayacaklarını dile getirdi.

Azizoğlu, "Erzurum, bölgemizin en bakir yerlerinden biri. Hava  kirliliği açısından bölgemizin en temiz yerlerinden. Şu anda gözlemevinin  yapıldığı yer uzayın en güzel izlenebildiği bir coğrafyamız. Bundan dolayı burası  tespit ve tercih edildi. Türkiye'nin de bu anlamda uzayın izleneceği bu özellikte  bir yeri yok." değerlendirmesinde bulundu.

UYARI: Küfür, hakaret, bir grup, ırk ya da kişiyi aşağılayan imalar içeren, inançlara saldıran yorumlar onaylanmamaktır. Türkçe imla kurallarına dikkat edilmeyen, büyük harflerle yazılan metinler dikkate alınmamaktadır.
Sonraki Haber Yükleniyor...