Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Nedir? Anksiyete Belirtileri Nelerdir?

Öncelikle anksiyete bozukluğu yaşayanların kafalarında bu hastalığı büyütmelerine, ayrıca bunun için kaygı duymalarına hiç gerek yoktur. Çünkü günümüzde tedavisi mümkün bir rahatsızlıktır.  Hastalıkla ilgili en ince ayrıntısına kadar bilgiyi verip hastalığı tanıdıktan sonra hastalıkla mücadele daha kolay olacaktır. 

Kaygı Bozukluğu (Anksiyete) Nedir?

Bir çeşit psikolojik rahatsızlık olan anksiyete yani kaygı her insanda olan özellikle tehlikeli durumlarda vücudun reaksiyona geçmesini sağlayan bir çeşit sinyaldir. Bu sinyal alınır alınmaz yaşanan kaygı neticesinde nefes alıp verme hızında artış, kanın akışında hızlanma, kaslara fazla oksijen gitme durumları yaşanmaktadır. Vücudun bu tepkisi kendisini korumaya yöneliktir ve herhangi bir tehlikeye karşı vücut kendisini hazırlamıştır demektir. Bu dürtü sayesinde örneğin trafikte yaşanacak herhangi bir kaza durumunda direksiyona ani müdahale etme, yine herhangi bir tehlike anında hızlı karar vermeyi, sınavda daha iyi performans sergileme gibi durumlara yardımcı olmaktadır. Kaygı her insan için gerekli bir histir. Aksi durumda günlük sorunlarla bir insanın baş edebilmesi mümkün değildir. 

Anksiyete bozukluğunda ise kaygı duygusu herhangi bir tehlike yokken de kendini göstererek uzun süre bu kaygıyı taşıma sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Böyle bir durumda tedavi gereklidir. Anksiyete bozukluğu ileri seviyelere gelmişse bu kişiyi rahatsız edebilmekte, günlük hayattaki işlevlerini yerine getirmesini zorlaştırabilmektedir. Sürekli kaygı taşıyan bir insanın hayatta çevresiyle, işiyler, arkadaşları ile düzenli bir ilişki kurabilmesi mümkün değildir. 

Anksiyete ile panik atak hastalıkları birbirinden farklı rahatsızlıklardır. Anksiyetesi olan insanlar endişeyi yoğun bir şekilde hissettiklerinin farkındadır. Fakat kendilerini kontrol edip sakinleşemezler. İşte bu noktadan sonra tedavi şarttır! 

Anksiyete Belirtileri Nelerdir?

Anksiyete bahsettiğimiz gibi sinsince insanı sarar ve kişi bu hastalığının farkına varır. Belki adını koyamaz ama bu bir psikolojik hastalıktır. Anksiyete hastalığının belirtilerine bakacak olursak:

• Kişi de özgüvensizlik ve değersizlik hissi oluşturur.
• Başka birileriyle konuşmanın zor olduğuna inanmak ve iletişim kuramamak.
• Toplumun içinde yemek yiyememek, toplum içinde konuşamamak.
• Günlük hayatın akışında kaygılı, sıkıntılı, gergin ve tuhaf hissetmek.
• Kelimelere, sözlere takılıp sürekli o kelime ile zihnini meşgul etmek.
• Çevreden ve arkadaşlardan uzaklaşmak ya da kaçmak istemek.
• Kaslarda ağrı, nefes alıp vermede hızlanma ve gerginleşmek 
• Özellikle ellerde titreme ve vücudu komple sağa sola sallamak.
• Kendisini sürekli ümitsiz hissetmek, 
• Ağlama isteğinde artış, herhangi bir işte konsantrasyon sağlayamamak.
• Bir işi yaparken yorgunluk, uykusuzluk hissi yüzünden hemen yorulmak,
• Melankolik ve üzüntülü durumlara yoğunlaşmak
• Hatırlamakta zorlanmak

Çocukluk Dönemi ve Anksiyete

Anksiyete çocukluk çağlarında yaşanan herhangi bir travmatik olayda beyindeki korku işleme sisteminde hassasiyete yol açar. Bu durum insanı stres unsurlarına karşı fazla duyarlı ve hassas olmasını sağlar. Yapılan araştırmalara göre, çocukluk çağında ortaya çıkan kaygı bozukluklarında çevresel ve genetik faktörler rol almaktadır. Şayet çocuğunuz da yukarıda sıraladığımız belirtilerden iki ya da daha fazla belirti bulunuyorsa mutlaka bir doktora görünmenizde fayda vardır.

Anksiyete Bozukluklarının Risk Faktörleri Nelerdir?

Aşağıdaki sıraladığımız faktörlerin içinde yer alan insanlarda anskiyete problemi görülme olasılığı oldukça yüksektir.

• Ayrılma durumlarında aşırı duyarlılık ve duygusallık
• Bağımlılığa yatkınlık ve öfke hali
• Özellikle çocuklur çağlarında fiziksel veya cinsel istismar durumları
• Sıkıntılı ve stresli yaşam alanları
• Sorunlu bağlanma durumları
• Dağılma anksiyetesine yatkınlık hali

Anksiyete Bozukluklarının Türleri Nelerdir?

1. Saplantı Bozukluğu (obsesif kompulsif bozukluk) 

Tekrar eden takıntılı ve saplantılı davranışlardır. İstem dışı oluşan ve gelişen düşünceler yüzünden kişiler devamlı korku halindedir. Bu düşünceleri bastırmak için kişiler devamlı ellerini yıkar, kapının kilidini ve ocağın kapalı olup olmadığını kontrol eder. Toplumda bu durum "takıntı" olarak değerlendirilse de aslında psikolojik hastalıklardan bir tanesidir. Eğer kişiler takıntı olarak adlandırılan bu ritüelleri gerçekleştirmezse anksiyete daha fazla kötüleşebilir. Zaman alan bu saplantılar yüzünden kişiler yapması gerekenleri yapamaz ve daha çok yorulur.

2. Panik Atak 

Hayati bir durum olmamasına rağmen kişide kuvvetli bir endişe ve korku hissettiren rahatsızlıktır. Panik atak belirtileri çok şiddetli olduğundan, panik atak geçiren kişiler felç ya da kalp krizi geçiriyormuş hissine kapılabilir. Panik atak durumu ortaya çıktığında kalp atışı ve kalp nabız atışı hızlanmaktadır.

Anksiyete ile panik atak belirtileri birbirine benzese de farklı sorunlardır. Anksiyetede sürekli devam eden tedirginlik vardır ve bilinçaltında devamlı kendini hissettirir. Panik atakta kişi kendini saldırıya uğramış ve tehlikede hisseder, bayılacağını sanır, kalbi hızlı atar ve nefesi kesilir. Ataklar birkaç dakika ya da birkaç saat sürebilmektedir.

3. Travma Sonrası Yaşanan Stres 

Travmatik bir olay sonrası hissedilen korkular ve bedensel tepkilerdir. Kişiler bu korkunç olayları tekrar gözünün önüne getirerek yeniden yaşamaktadır. Fiziksel ağrılar ve uykusuzluk, travma sonrası stres yüzünden ortaya çıkabilen durumlardandır.

4. Genelleştirilmiş Kaygı Bozukluğu

Kişinin her konuda tedirgin ve kaygılı hissetmesidir. Eve hırsız girmesi, deprem olması, sevdiklerinin hastalanması, borçları ödeyememek gibi kontrol edilemeyecek durumlara endişelenmek, kişiyi huzursuz ve geceleri uyuyamaz hale getirebilmektedir.  

5. Agorafobi 

Kişinin anksiyete yaşaması durumunda hızlıca yardım göremeyeceğinden korkmasıdır. Bu rahatsızlığı olan kişiler sinema salonları, doğa aktiviteleri, toplu taşıma araçları gibi doktora uzak olan yerlerde bulunmak istemez.

6. Sosyal Fobi 

Kalabalık ortamlarda kişilerin küçük düşürülme ya da aptal duruma düşme korkusu yaşamasıdır. Bu rahatsızlığı olan kişiler, kalabalıkta yüksek sesle konuşmaya, yemek yemeye ve davetlere katılmaya çekinmektedir.

Anksiyete Nedenleri Nelerdir? / Anksiyete Neden Olur?

Pek çok ruhsal bozukluk gibi anksiyete bozukluğunun da tam olarak nedeni anlaşılamamaktadır. Bazı kişilerde çok stresli ve travmatik bir olay sonrası gelişebildiği gibi bazı kişilerde de sebep olmaksızın ortaya çıkabilir.

Yaygın anksiyete bozukluğu, beyinde doğal olarak bulunan birtakım kimyasallarda oluşan dengesizlik sebebiyle görülmektedir. Bu kimyasallar, nörotransmiter olarak adlandırılan serotonin ve neropinefrindir. Kaygı bozukluğu sadece beyin kimyasallarındaki dengesizlik yüzünden değil vücudun biyolojik sürecinden, çevre ve deneyimlerden ve genetik faktörlerden de kaynaklanabilmektedir. Genetik ve çevresel faktörlerin yanı sıra kişilerin ruhsal durumu ve mizacı da anksiyete ile yakından ilgilidir.

Anksiyete Olduğumu Nasıl Anlarım? / Anksiyete Tanısı Nasıl Konur?

Devamlı kaygılı düşünceler, günlük hayatı ve sosyal çevreyi etkilemeye başladıysa alanında uzman biri tarafından anksiyete testi yapılması ve tanı konulması gerekmektedir. Yaygın anksiyete bozukluğuna tanı koymak güç olduğu için uzman kişinin soracağı birtakım sorulara samimi ve doğru cevap vermek çok önemlidir.

Anksiyete Tedavisi Nasıl Yapılır? / Anksiyete Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Psikolojik terapi ve ilaç ile kaygı bozukluğu tedavisi gerçekleştirilmektedir. Bunun için ilk yapılması gereken şey ise psikiyatri uzmanına başvurmaktır. Tedaviye başlamadan önce kapsamlı bir değerlendirme sürecinden geçilmektedir. Anksiyete belirtilerinin fiziksel hastalıklar yüzünden oluşup oluşmadığını anlamak için çeşitli testler ve incelemeler yapılmalıdır.

İlaç Tedavisi 

Çeşitli depresyon ilaçları (anti depresanlar), anksiyete tedavisi için anksiyete semptomlarının giderilmesi için kullanılmaktadır.

Psikolojik Terapi 

Bilişsel davranışçı terapi ve konuşma terapisiyle, olumsuz düşüncelerin yerine olumlu düşünceleri koymayı öğrenmek mümkündür. Bilişsel davranışçı terapi, kişilerde anksiyeteye sebep olan düşüncelerin köküne inmeyi ve sorunun çözümü için farklı davranış alışkanlıkları edindirmeyi sağlamaktadır.

Anksiyete tedavisi için bu yöntemlerden biri ya da ikisi bir arada da kullanılabilmektedir. Kişiye hangi tedavinin uygun olduğunu anlamak için doktor ve danışan birlikte karar vermektedir. Herkes için aynı anksiyete tedavisi uygun olmayabilir.

Anksiyete İle Başa Çıkma Yöntemleri Nelerdir? / Anksiyeteden Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Nefes Egzersizleri 

Doğru nefes almak çok önemli bir konudur. Her ne kadar normal insanların da bu durumda çok fazla bir bilgisi olmasa da doğru nefes almak, sakinleşme konusunda son derece etkili bir yöntemdir. Nefes egzersizleri yaparak hem sakinleşir hem de başka bir işe ya da uğraşıya tekrar odaklanmanızı sağlarsınız.

Ayağa Kalkma Ve Vücudu Dik Tutma Eğzersizleri 

Bilinçaltından gelen her korku ve kaygı hissi sizin öne eğilerek kalbi ve akciğerleri koruma durumu oluşmanızı sağlayacaktır. Böyle bir durumda ayağa kalkıp dik bir pozisyonda vücudunuza her şeyin normal olduğu mesajını vererek kendinizi sakinleştirmeye çalışmalısınız. 

3-3-3 Kuralını Uygulama 

Anksiyete krizinin başladığını hissettiğinizde 3-3-3 kuralını uygulayarak sakinleşebilirsiniz.

• Ev veya iş yerinde etrafınızda üç şeyin ismini söyleyin.
• Çevrenizden duyduğunuz üç sesi söyleyin.
• Vücudunuzun üç bölümünü; parmaklarınızı, bileklerinizi ve kolunuzu oynatın.

Kaygı Randevusu Oluşturma 

Yazmak her insana iyi gelir. Elinizde kağıt kalem varsa hiç vakit kaybetmeden yaşadıklarınızı, kaygılarınızı tüm detayları ile not edin. Kaygı ve yaşadıklarınızı bir zaman sonra tek tek okuyup bunlarla ilgili çözümler üretmeye çalışın. Korkuları yaşamak yerine yazıp tekrar üzerinden geçmek ve aslında taşınan korkuların nekadar yersiz olduğunu kendinize ispat etmeye çalışın. 

Her An Konsantre Olma 

Gelecek kaygısı veya gelecek zamanda olması ile ilgili fikir yürütmektense içinde bulunduğunuz ana odaklanıp kaygı taşınacak herhangi bir durumun oluşmadığı ile ilgili kendinize telkinlerde bulunabilirsiniz. 

Kendini Bir İşle Meşgul Etme

Kendinizi bir işle meşgul etme kafanızın yani düşüncelerinizin dağılmasına sebebiyet verecektir. Anksiyete krizinin geldiğini hissettiğiniz anda meşgul olabileceğiniz işler yapmaya çalışın. Örneğin kitap okumak, film veya video izlemek, yürüyüş yapmak, bir ensturman aleti çalmak gibi kaygılı düşünceye kapılmanıza mani olmaya, bir takım düşüncelerden uzaklaşmanızı sağlamaya yardımcı olacaktır. 

Şekerden Uzak Durun 

Vücutta fazla şeker tüketimi anksiyeteyi tetikleyebilir. Özellikle anksiyete krizinin geldiğini hissettiğiniz an şekerli gıdalardan uzaklaşın. Şeker yerine daha çok proteinli gıdalar ve su içmeyi tercih edin.

Anksiyete Bozukluğu İçin Hangi İlaçlar Kullanılır?

Benzodiazepinler panik bozukluk yaygın anksiyete bozukluğu ve sosyal anksiyete bozukluğu gibi birçok anksiyete bozukluğu çeşidini tedavi etmeye yardımcı olur.

Bu ilaçların türevleri şunlardır:

• Alprazolam (Xanax)
• Klordiazepoksit (Librium)
• Klonazepam (Klonopin)
• Diazepam (Valium)
• Lorazepam (Ativan)