Bowling oyunu nasıl oynanır? 8000 yıllık oyunun tarihi

Henüz bir karış çocukken mahalle arasında “dokuztaş” oynadıysanız eğer; bowlingi daha iyi anlarsınız. İnsanlık tarihi kadar eski bu oyunu bir eğlenceye dönüştürebilir, isterseniz olimpiyatlarda kozlarınızı paylaşabilirsiniz.

Bir zamanlar vardı kaybedilen, çocukların yönlendirilmediği; çocukların kendi dünyalarına yön verdiği bir dönem! O zamanların çocukları hem yön verdiler, hem de ürettiler... En acı günlerde neşeyi, yolların bin bir kollara ayrıldığı dönemlerde arkadaşlığı, yokluk pençe pençeyken ise paylaşmayı yeniden ürettiler...

Sallanma isteği sonucunda salıncaklar üretilmişti, oysa uzunca bir ip ve birbirine yakın iki ağaç ile büyük bir uğraş yetiyordu zaten! Büyükçe bir taş ve üzerine uzunca bir tahtayla tartılabiliyordu oysa bir kaç çıta birbirine tutuşturulup göklere uçurulabiliyordu! Sokak aralarının neşesi çekilmemişti daha alışveriş merkezlerine, henüz boş arsaların cıvıltısı atari salonlarına sıkıştırılmamıştı! Çocuklar arayışlarını neden noktalamışlardı: Bir konserve kutusu gün boyu çocukluğa yetecek kadar görevler üstlenebiliyorlardı ve en özel olan düz taş parçaları üst üste koyulabiliyorlardı!

Bir oyun vardı ya gece yarılarına kadar oynanan: İlk önce her biri birbirinden biraz daha büyük dokuz düz taş bulunurdu, en iyilerinden birer tane de ellere... Toprak arazide çapı bir metreyi geçmeyen bir daire çizilir ve bu dokuztaş dairenin ortasına özenle üst üste dizilirdi. Belirli bir sınırdan çocuklar ellerindeki düz taşlarla bu dokuztaşı nişan alıp çizilen dairenin dışına taşımaya çalışırdık. Görebiliyor muyuz artık sokak aralarında dokuztaş oynayan çocukları?

Göremezsiniz, çünkü dokuztaş uzun zamandır artık sokaklarda oynanmıyor! Yıllardır çocukların ürettiği tüm boş zaman oyunları kapitalizmin eline geçti. Hem de tek kuruş telif bile ödenmeden. Ama çocukluğunuzun en doyumsuz oyunu devam ediyor. Nerede mi? Eğer mızıkçılık yapmayacaksanız eğlence ve alışveriş merkezlerine uğramanız yeterli. Adı tam, kuralları biraz değişti ama olsun... Tahmin ettiniz belki de, Bowling'den bahsediyoruz...

BOWLING İLK NEREDE BULUNDU?

Türkiye'nin 1990'lı yılların başında alışveriş ve eğlence merkezlerinde tanıştığı bu oyun, zaten varmış. Aslına bakılırsa; bu zevkli oyun, sadece bizim çocukluğumuzun değil, bundan 8 bin yıl öncesinde de akranlarımızın eğlencesiydi. Arkeologlar ilk izlerine eski Mısır'da rastladılar. Burada yapılan kazılarda bir çocuk mezarında taş toplar ve 9 pin bulundu. Bu tarihten sonra uzunca bir süre bowlingin izine rastlanmıyor.

Oyun, M.S. 3. yüzyıl Almanya'sında bir dinsel tören olarak karşımıza çıkıyor. Kilisede yapılan "dinsiz öldürme törenleri"nde, tören alanına bir dinsizi ifade eden ince uzun "kegel"ler dikilir ve atıcılar bir bir taş yuvarlayarak onu "öldürmeye" çalışırlardı... Atışı yapan eğer kegeli devirirse bir “dinsiz”i öldürdüğü varsayılır ve kilise idare heyetinin ziyafetiyle onurlandırılırdı. Kegler, eğer dinsizi deviremediğinde ise dini duygularını güçlendirmek için bir süre kilisede kalırdı.

Bu ilginç ayin, 15. yüzyılda oyun olarak karşımıza çıkıyor. Ticari amaçlı bowling oynanan ilk yerler de bu dönemde açılmaya başladı. Bowlingi Hollandalı ve Alman göçmenler, Amerika'ya taşıdılar. İlk kapalı bowling salonu ise 1840 yılında Manhattan'da açıldı. 1890'da da Amerika'da "bowling ligi" kuruldu.

TÜRKİYE'YE BOWLING NE ZAMAN GELDİ

Bowling’in, ülkemize 30 yıl önce geldiğini biliyoruz ve büyük ilgi görüyor. İlk geldiği yıllarda “zengin sporu” gözüyle bakılsa da bu anlayış beş on sene içinde yıkıldı diyebiliriz. Bugün Etiler'de de Gaziosmanpaşa'da da bowling salonlarına rastlamak mümkün.

Ülkemizde bowling salon sayısı 50, hat sayısı ise 500'ü aşmış durumda. Güney Kore'deki hat sayısının 12 bin olduğunu göz önüne alırsak kat etmemiz gereken bir hayli yol olduğunu da rahatlıkla söyleyebiliriz. Fakat ülkemizdeki gelişmelerin çok iyi olduğunu da belirtmemiz gerekir. Evet, önceleri bir eğlence gibi oynansa da artık bowling, bir takım sporu kimliğini kazandı, kulüpler de kıyasıya çekişmeli geçen turnuvalar düzenleniyor.

Ülkemizde bowling sporunda 10 pin vardır. "Türkiye Bocce Bowling ve Dart Federasyonu" altında faaliyet göstermektedir. Oyunun, süper, 1, 2 ve 3. lig kategorileri vardır ve bu ulusal bir ligi bulunmaktadır. Oyuncuların veya sporcuların oynadıkları lig ve bu ligde elde ettikleri sıralamaya göre katılım hakkı kazandığı 4 ayrı turnuvası vardır. Diğer taraftan sezon sonlarında ve sezon içinde lig ve turnuvalarda elde edilen puanların toplanması ile oluşturulan sıralamaya göre hak kazanılan 1 turnuva daha düzenlenmektedir. 2010 yılı itibarıyla Türkiye'de her yıl düzenlenen ve Avrupa Bowling Turuna dahil olan bir adet uluslararası turnuva bulunmaktadır.

BOWLING NASIL OYNANIR?

Bowling, Dünya Bowling Federasyonu'nun (WTBA), Uluslararası Bowling Federasyonu(FIQ), Avrupa Bowling Federasyonu(ETBF) tarafından çizgileri belirlenmiş oyun çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar, 9 pin ve 10 pin şeklinde 2'ye ayrılmaktadır.  Bowling oyununda amaç, 18,288 metre uzunluğundaki ve "lane" adı verilen hatların ilerisine konulmuş pinleri devirmektir.

Bowling’de Puanlama Nasıl Yapılır?

Bowling oyununda, her oyun için 10 frame bulunur. Oyuncu ilk 9 frame de strike yapmadığı durumlar için ikişer atış kullanır. Sonuncu frame de strike ya da spare yapması durumunda fazladan bir atış hakkı daha kazanır. Oyuncunun bir oyunda yapabileceği en yüksek puan 300'dür.

BOWLING TERİMLERİ

Kuka: Lobut ve pin olarak isimlendirilen bu terimler, 10 adet devrilmesi için dizilen spor ekipmanı olarak bilinir.

Hook: Daha çok “falso” olarak bilinen bu kelime, bowling topunun falso aldığını belirtir.

Arrows: Bowling oyununda ki oklar olarak bilinir. Yani Bowling salonunda “lane” denilen kısımda ki işaretlerdir.

Lane: Lane yukarıda da bahsettiğimiz gibi topun yuvarlandığı yer veya kulvardır.

Strike; "X" sembolü ile gösterilir. Hattın sonundaki tüm pinlerin frame'in ilk atışında devrilmesine denir. Tüm pinler devrildiği için frame'in ikinci atışı yapılmaz. Burada alınan puan, sonraki iki atışta devrilen pin sayısı ve strike ta devrilmiş pin sayısı toplanarak hesaplanır ve frame'e yazılır. Üst üste üç defa strike yapmak "Turkey", iki defa üst üste yapmak "Double" adını alır. Dört ve sonraki üst üste strikeler için "Four in bagger" veya "Five in bagger" olarak tanımlanır.

Spare; "/" sembolü ile gösterilir. Spare, hattın sonundaki tüm pinlerin ikinci atışta devrilmesine denilir. Burada alınan puanlar, 10 pin ve takip eden atışta devrilen pin sayısı toplanarak hesaplanır ve yazılır.

Split; Birinci kukanın devrilmiş olması durumunda, birbiriyle bağlantısı kalmamış iki veya daha fazla kukanın devrilmemesi durumudur. Split, puan tablosunda devrilen pin sayısının dikdörtgen veya daire içine alınmasıyla gösterilmektir.

BOWLING EN İYİ NASIL OYNANIR?

Bowling oyununda en iyilerden biri olmak istiyorsanız elbette dikkat etmeniz gereken bazı durumlar var. Biz bu duruma en iyi bowling taktikleri diyebiliriz. İyi bir oyuncu olmak için evet ilk başta çok çalışmak veya pratik yapmak şart.

Dünyaca ünlü bowling oyuncularla yapılan röportajlarda kendini geliştirmeyi planlayan sporcular için verdikleri tavsiyeleri şöyle sıralayabiliriz.

• Her sporcu eline uygun toplar seçmeli,
• Hedefiniz profesyonel oyunca olmak ise bol bol pratik yapılmalı,
• Sporcu topu atarken dengeli olmaya dikkat etmeli,
• Top atışı esnasında topun parmaklardan çıktığı an hat içinde falso alabileceği unutmamalı,
• Sporcu şayet ağır top kullanıyorsa sert atışlardan uzak durmalıdır.

Evet, ister dikkat edilmesi gereken hususlarda, ister daha iyi bir oyuncu olma yolculuğunuzda elbette sizleri başarıya ulaştıracak olan sizin azim ve gayretinizdir. Yani başarılar hiç de sanıldığı gibi kolay kazanılmıyor. Bu hususta atalarımızın güzel bir sözü ile yazımızı noktalayalım. Ne demişti atalarımız: “işleyen demir ışıldar”