Çocuklarda Diyabet (Şeker Hastalığı) / Çocuklarda Şeker Kaç Olmalı?

Günümüzde sanıldığının aksine sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da görülen şeker hastalığı kronik hastalıklar listesinin artık başında gelmektedir. Çocuklarda şekerin kontrol edilememesi durumlarında erken yaşlarda meydana gelen: kalp damar hastalıklarından, böbrek yetmezliğine, görme kaybından, sinir hücrelerinde meydana gelen zedelenmeye kadar birçok tehlikeli hastalığa kapı aralayabilmektedir.

Yapılan araştırmalara göre ülkemizde çocuklarda şeker hastalığı görülme sıklığının arttığına ve diyabet görülme oranının 2-4, 6-8 ve 10-12 yaşlarında arttığı söylenmektedir. Çocuklarda görülen şeker hastalığı vakalarının tamamına yakını Tip I diyabet türüdür. 

Tip I Diyabet Çocuklarda Hangi Yaşlarda Görülür? / Bebeklerde Tip I Diyabet Olur Mu? Tip I Diyabeti Aileler Nasıl Anlayabilirler?

Şeker hastalığı yani diyabet günümüzde artık sadece erişkin hastalığı değil, çocuklarında yakalandığı bir hastalık türüdür. Ülkemizde bebeklik döneminden itibaren fakat en çok da ergenlik döneminde ki çocuklarda da şeker hastalığı çok sık görülmeye başlamış bu oran her geçen gün daha da artmaktadır. 

Ülkemizde çocuklarda şeker hastalığı başlangıç yaşı ortalama 8 yaş olarak bildirilmektedir. Çocuklarda şeker tanısı açlık - tokluk veya rastlantısal olarak bakılan kan şekeri düzeyine göre belirlenir.

Normal kan şekeri değerleri en az 8 saatlik açlık sonrası 80-100 mg/dL arasında,

toklukta (yemekten 2 saat sonra) 140 mg/dl altında olmalıdır.

Açlık kan şekeri 126 mg/dL üzerinde veya Oral Glukoz Tolerans Testinin 2. saatinde 200 mg/dL üzerinde olması;

• çok su içme,
• idrara sık çıkarma
• Uykuda idrar kaçırma 
• Aşırı yemek yeme isteği
• Kilo alamama veya kilo kaybı 
• Halsizlik, yorgunluk, uyuma isteği
• Ağızda çürük elma kokusu
• Karın ağrısı
• Mide bulantısı ve kusma
• Hızlı nefes alıp verme

gibi şikâyetleri olan çocuklarda herhangi bir zamanda ölçülen kan şekerinin 200 mg/dl üzerinde olması diyabet yani şeker hastası olduğunu gösterir.

Tip I diyabet türünde çocuğun vücudu insülin üretemez. İnsülin; pankreas tarafından üretilen bir hormon olmakla birlikte vücuda alınan şeker ve karbonhidratları vücudun ihtiyaç duyduğu enerjiye dönüştürmeye yarar.

İnsülin hormonu enerjiye dönüştürmediği şekeri sonra kullanmak üzere depolar. Pankreas insülin hormonunu üretemediği zaman vücuttaki şeker değerleri artar ve bu birikme bir takım hastalıklara sebep olur. Buna göre, Tip I diyabet pankreastaki beta hücreleri tamamen yok edildiğinde ortaya çıkar. 

Bu durumda çocuğunun şeker hastası olduğunu öğrenen anne ve babaların yüreğine ise garip bir korku girer.. Anne ve babaların bu süreçlerde aslında korku taşımasına, endişe duymasına ve üzülmesine de gerek yoktur. Çünkü şeker hastalığı (diyabet) doğru ve planlı bir tedavi yöntemi uygulanırsa çocukların ne günlük hayatında ne de yaşam kalitesinde herhangi bir eksilmesine sebep olmaz.

ÇocuklardaTip II diyabet durumlarında bu sefer vücudun insüline cevap veremediği veya dirençli olduğu ilerleyici bir durumdur. Kanda insülin hormonu bulunmasına rağmen, çocuğunuzun kan şekeri seviyeleri artar. Tedavi edilmediğinde hastalık körlüğe, kalp hastalıklarına ve böbrek yetmezliğine neden olabilir. Prediyabet olarak da bilinen gizli şekeri düzeylerinin normalden yüksek olduğu, ancak diyabet olarak durumu teşhis edecek kadar yüksek olmadığı bir durumdur. Prediyabet, kontrol altına alındığında Tip I veya Tip II diyabetin başlamasını geciktirebilir.

Çocuklarda Açlık Kan Şekeri Seviyeleri Nedir?

Kan şekerinin normalin üzerine çıkmasına hiperglisemi denir.

Açlık kan şekeri seviyeleri;

50-70 mg/dl arasında ise, Hipoglisemi, 

70-100 mg/dl arasında ise, Normal 

100-125 mg/dl arasında ise, Gizli Şeker (Prediyabet)

126 mg/dl ve üzeri ise, Diyabet

olduğunu gösterir.

Çocuklarda Tokluk Kan Şekeri Testi Nedir?

Çocuklarda tokluk kan şekeri testi, ağza giren ilk lokmadan 2 saat sonra, damardan alınan kan örneğindeki şeker miktarına bakılan bir testtir. Tokluk testi de açlık kan şekeri testi gibi diyabet teşhisi için son derece önemlidir. Diyabet şüphesi bulunan ya da diyabetli bireylerde hastalığın takibi için açlık ve tokluk kan testi mutlaka yapılmaktadır.

• 1. saat tokluk kan şekeri 140 mg/dl veya altında olursa normal,
• 2. saat tokluk kan şekeri ise 120 mg/dl veya altında olursa normal değerlerdedir denilebilir.

Prediyabet olarak da bilinen gizli şeker hastalığında ise tokluk şekeri 140-199 mg/dl arasında seyreder. Tokluk kan şekerinin 200 mg/dl seviyesinde veya üzerinde olması durumunda çocuklarda diyabet şeker hastalığı teşhisi konulur.

Çocuklarda Tip I Diyabet Nasıl Tedavi Edilir?

Tip I diyabeti yok etmek günümüzde mümkün değildir. Fakat vücudun ihtiyacı olan insülini dışardan alarak kan şekerini istenilen düzeylere indirmek mümkündür.

Çocuklarda görülen Tip I diyabetle erişkinlerde görülen Tip II diyabetten farklıdır.

Erişkin diyabetlilerin çoğunda pankreasın insülin üretimi devam ettiği için diyet veya ağızdan alınan diyabet ilaçları ile tedavileri mümkün. Ancak Tip I diyabette pankreasın insülin üreten hücreleri tamamen yok olduğu için bu mümkün değildir. Bu sebeple diyabetli çocukların dışarıdan insülini enjeksiyonla vücuda almaları gerekmektedir.

Diyabet tedavisinde sadece insülinin tedavisi yetersiz kalır. Bununla birlikte dengeli bir beslenme ve spor aktivite planı ile diyabetli çocuklar normal ve aktif bir yaşam sürdürebilmektedirler.

Çocuklarda diyabet tedavisinde durumu özetleyecek olursak

1. İnsülin
2. Beslenme planı
3. Aktivite ve egzersiz

çok çok önemlidir..

Diyabetin istenilen şekilde kontrolü bu üç unsur arasında iyi bir denge kurulmasına bağlıdır. Bunlardan insülin ve aktivite kan şekerini düşürücü, beslenme ise kan şekerini yükseltici yönde etki yapmaktadır.

Diyabet Hastası Çocuklarda Hedef Kan Şekerleri

Diyabetli olmayanlarda kan şekerleri 70-110 mg/dl arasındadır. Diyabetlilerde ise tedavi ile kan şekerlerini mümkün olduğunca normale yakın tutmak istiyoruz. 

Aşağıda yaşlara ve açlık-tokluk durumuna göre diyabetlilerdeki hedeflediğimiz kan şekeri düzeyleri görülmektedir:

Diyabetli çocuklarda kan şekerinin bu değerlerin dışına çıkması kaçınılmazdır. Fakat mühim olan kan şekerlerinin çoğunun bu sınırların içinde kalmasını sağlayabilmektedir. Bu da iyi bir diyabet eğitimi, kan  şekerinin mümkün olduğunca sık ölçümünün yanı sıra insülin, beslenme ve egzersiz arasındaki dengenin iyi bir şekilde kurulması ile sağlanır. Anne ve babalara bu durumda gerçekten büyük bir sorumluluk düşüyor.. 

Diyabetli bir çocuk neler yer, neler yiyemez? / Şeker Hastası Çocuklar İçin Beslenme Programı Var Mı?

Diyabet hastası çocukların tedavisinde esnek beslenme planlanması yapılmalıdır. Bu yaklaşımda şeker hastası çocukların sağlıklı beslenmenin ne olduğunu, besinlerdeki karbonhidrat miktarına göre, insülin dozlarını nasıl ayarlayacağı mutlaka öğretilmelidir.

Yani, çocuklara suistimal etmemek koşulu ile dondurma, çikolata gibi besinlere yiyebilmektedirler.

Bununla birlikte yalnızca diyabetli çocukların değil hepimizin kan şekerini hızlı yükselten glisemik indeksi yüksek besinlerden uzak durmasında yarar vardır.

Bu ilke diyabetliler için daha fazla geçerlidir.

Sağlıkla, sağlıcakla kalınız...