Demir Yüksekliği Neden Olur? Demir Yüksekliği Nasıl Geçer?

Demir, insan sağlığı için çok önemli bir mineraldir. Çünkü demir kan hücrelerinin oluşumunda etkin bir rol oynar. Bazı nedenlere bağlı olarak vücuttaki demir miktarı normal miktarın üstünde veya altında olabilir. Bu durumlarda demir miktarının normalin üstünde veya altında olması sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu durumlarda hastaya acil tıbbi müdahalede bulunulması gerekebilir.

Şayet vücuttaki demir miktarı çok yüksek değerlerde değilse beslenme alışkanlıkları değiştirilerek vücuttaki demir miktarı olması gereken seviyeye getirilebilir.

Demir Yüksekliği Nedir?

Kırmızı kan hücreleri tarafından kullanılan demir, gerekli besinsel bir mineraldir. Kana kırmızı rengi veren hemoglobin hücrelerinde bulunan proteinin de çok önemli bir parçasıdır. Hemoglobin, aynı zamanda tüm vücut hücrelerine oksijen taşınmasından sorumludur.

Vücuda iki türlü demir alınımı vardır.

Bunlar:

Heme demir: Kırmızı et ve hayvansal gıdalarda bulunur.

Non-heme demir: Vücuda alınan çoğu demir, non-heme’dir. Hem hayvanlarda hem de bitkilerde bulunan non-heme demir emilimi organik asitler, C vitamini ile arttırılabilir fakat “fitat” gibi bitki bileşikleriyle de azaltılabilir.

Tüketilen gıdalardan yeterince demir minerali almayan insanlar demir eksikliği riski taşırlar. Aynı şekilde vücuda gereğinden fazla demir girmesi demir fazlalığına neden olabilir.

Diğer taraftan, demir fazlalığı alınan besinlerden değil, genellikle yüksek dozda demir takviyesi alınması sonucunda yükselir.

Normal koşullarda insan bedenin günlük demir ihtiyacı:

• Erkekler için 10 mg

• Kadınlar için 20 mg

• Çocuklarda 2mg’dir.

Demir Vitamini Fazlalığının Etkileri Nelerdir?

Birçok temel vücut işleminde rol alan demirin vücuda yeteri miktarda alınması gerekir. Demir toksik bir madde olduğu için, vücuda fazla alınması durumunda vücuda zarar verir. Hepsidin hormonu diye adlandırılan demir düzenleyici hormon vücuttaki demir depolarını dengede tutmaktan sorumludur. Hepsidin’in başlıca görevi demir emilimini bastırmaktır.

Yüksek demir depoları > Hepsidin seviyeleri yükselir > Demir emilimi azalır.

Düşük demir depoları > Hepsidin seviyelerini düşürür > Demir emilimi artar.

Diğer taraftan, hepsidin hormonunun oluşumunu uyaran koşullar da demir eksikliğine neden olabilir.

Demir Zehirlenmesi

Demir zehirlenmesi, ani veya kademeli olabilir. Birçok ciddi sağlık sorunu, aşırı doz, uzun süre yüksek doz takviyeleri veya kronik demir aşırı yükleme bozuklukları nedeniyle olabilir.

Normal koşullar altında, çok az serbest demir kan dolaşımında bulunur. Zarar vermesini önleyen transferrin (demir bağlama kapasitesi) gibi proteinlere güvenle bağlanır. Ancak demir zehirlenmesi vücuttaki “serbest” demir seviyelerini önemli ölçüde artırabilir.

Serbest demir, bir antioksidanın tersi olan bir pro-oksidandır ve hücrelere zarar verir. Bu demir zehirlenmesi gibi çeşitli koşullara sebebiyet verebilir.

Demir fazlalığı hastalıkları arasında şunlar bulunur:

• Demir toksisitesi
• Demir takviyeleri aşırı doz alındığında zehirlenme meydana gelebilir.
• Kalıtsal hemokromatoz
• Gıdalardaki aşırı demirin emilimiyle karakterize genetik bir bozukluktur.
• Hemokromatozis

Besin ya da içeceklerden alınan demir seviyesinin yüksek olmasından kaynaklanan demirin aşırı yüklenmesi.

Akut demir zehirlenmesi besin ve içeceklerden alınan demir seviyesinin yüksek olmasından kaynaklanır.

10-20 mg / kg gibi düşük tek dozlar yan etkilere ve semptomlara neden olabilir.

Dozların 40 mg / kg’dan yüksek olması tıbbi yardım gerektirir.

Demir zehirlenmesi belirtileri: mide ağrısı, mide bulantısı ve kusma şeklindedir. Yüksek demir, iç organlarda birikir beyin ve karaciğerde ölümcül hasarlara neden olabilir.

Demir Fazlalığının Belirtileri Nelerdir?

Kısaca;

• Aşırı yorgunluk,
• Eklemlerde ağrı,
• Karın bölgesinde sancı ve ağrı,
• Şeker hastalığı,
• Kalpte ritim bozukluğu, kalp krizi, kalp yetmezliği hastalığı,
• Karaciğer hastalığı olarak bilinen siroz ve karaciğer kanseri
• İktidarsızlık, kısırlık,
• Cilt renginde değişim,
• Kadınlarda adet düzensizliği,
• Cinsel isteksizlik
• Osteoartrit ve osteoporoz
• Saç, kaş ve kirpik kaybı,
• Karaciğer ve dalakta şişkinlik,
• Hipotiroidizm,
• Yüksek kan şekeri,
• Depresyon,
• Adrenal fonksiyon problemleri,
• Nörodejeneratif hastalık,
• Yüksek karaciğer enzimleri,

Demir Fazlalığı Zararları Nelerdir?

Birçok insan için demirin aşırı yüklenmesi endişe verici bir durum değildir. Genetik olarak sindirim sisteminden fazla miktarda demir almaya yatkın olanlar için bir problemdir.

Aşırı demir yüklenme bozukluğu kalıtsal hemokromatozdur. Bu durumda doku ve organlarda demir birikmesine yol açar.

Zamanla, tedavi edilmemiş hemokromatoz artrit, kanser, karaciğer sorunları, diyabet ve kalp yetmezliği riskini artırır.

Vücuttan ekstra demiri atmanın kolay bir yolu yoktur. Aşırı demirden kurtulmanın en etkili yolu kan kaybıdır. Aynı şekilde, sıklıkla kan bağışı yapanların riski de daha düşüktür.

Demir yüksekliği tedavisinde bitkisel bir tedavisi şekli yoktur. Buna rağmen bir takım tedbirler alınabilir.

Bunlar:

• Kırmızı eti fazla tüketmeyin,
• Kan bağışını düzenli bir şekilde yapmaya özen gösterin,
• C vitamini tüketin,
• Demir tencere kullanmaktan kaçının

Sonuç olarak;

Vücutta demir yüksekliğinin sonuçları tehlikeli olabilir. Yine aynı şekilde demir takviyesi, sadece demir eksikliği bulunan kişilere fayda sağlar. Demir takviyelerini asla doktorunuz tarafından tavsiye edilmedikçe kullanmayın.