Herkese lazım: Personel alımlarında en çok uygulanan testler

Kişilik envanter testleri birçok şirket tarafından işe eleman alımında kullanıyor. Bunlar personelin karakter analizini yapmak ve temel yetkinlik alanlarını tam anlamıyla ortaya çıkarmak için uygulanıyor. Peki “Bir şirkette mülakata girmeden önce hangi test yapılır?, İşe eleman alımında uygulanabilecek testler nelerdir?, Genel yetenek testleri nedir?”

İnsanoğlu hep kendi dışındakini tanımanın ve anlamanın gayreti içinde olmuştur. Ötekine göre duruşuna çeki düzen vermiş, buna göre de kendi konumunu belirlemeye çalışmıştır. Yıllar geçtikçe başkasını tanıma işini bireysel algılama ve şahsi değerlendirmelerin ötesinde belli sistemlerle yapma ihtiyacı ortaya çıkmıştır.

KİŞİLİK TESTLERİ NASIL ORTAYA ÇIKTI

20. yüzyılın başlarına kadar sistematik olmayan kişilik tiplerini tanıma ilk kez 1905 yılında Fransız psikolog Alfred Binet tarafından yapılmıştır. Binet’in yaptığı bu çalışmalar daha çok zekâ ölçümlemeleri içeriyordu. Yani kaba bir ifade ile kişinin aptal yâda zeki olup olmadığının belirlendiği test kullanılmıştır. Bu test daha sonraki yıllarda Stanford Üniversitesi’nin çalışmalarıyla birleştirilerek Stanford-Binet zekâ testi olarak anılmaya başlamıştır.

Aynı yıllarda Amerika’da ortaya çıkan Taylorizm akımı, insanın tanınması ve davranışlarının incelenmesi çalışmalarına hız kazandırdı. Taylorizm düşüncesi, insanı bir makine gibi görüyor ve sadece kendisine verilen işi yapmasını istiyordu. Burada verilen işe uygun kişilik özelliklerini taşıyan birisinin olması, hem üretimi artırıyor hem de verimliliği sağlıyordu.

Daha sonra geliştirilen testler, ilk defa I. Dünya Savaşı sırasında orduya subay seçimi sırasında kullanılmıştır. “Ordu Alfa Testleri” olarak adlandırılan çalışma, savaş yıllarının akabinde iş dünyasında, endüstride de uygulanmıştır.

Yine tüm dünyada en yaygın olarak kullanılan testlerden biri olan Myers-Briggs Tip Göstergesi de II. Dünya savaşı sırasında geliştirilmiştir. Test, ilk defa çalışma hayatında yer alacak sivillere, savaşta uygun iş bulunmasında kişilik tercihinin kavranmasına yardımcı olmak düşüncesini hedefliyordu. 1994 yılında yapılan son hesaplamalarda, Myers-Briggs testinin dünyanın her yanında iki buçuk milyon insan tarafından kullanıldığı anlaşılmıştır.

Hali hazırda Myers-Briggs testinin haricinde sıklıkla kullanılan ve işe eleman almada standart hale gelen iki testten daha bahsedebiliriz.

Bunlardan ilki John Holland tarafından hazırlanan Holland Mesleki Tercih Envanteri (VPI)’dir. Bir diğeri de Ned Herrmann’ın geliştirdiği Herrmann Beyin Baskınlığı Aracı (HBDI)’dır.

Şimdi gelin hep birlikte dünyada yaygın olarak kullanılan bu üç teste bir göz atalım.

İŞE ELEMAN ALIMINDA UYGULANAN TESTLER

Myers-Briggs Tip Göstergesi (MBTI)

Isabel Myers ile annesi Katherine Cook Briggs tarafından Carl Jung’un kişilik tipleri teorisi temel alınarak hazırlanmıştır. MBTI farklı kişilik tiplerini belirlemek için dört ayrı özellik kullanmaktadır.

1. Dışa dönüklük-İçe dönüklük: Bu özellikler, kişinin enerji kaynağını ve yönünü temsil eder.

2. Duyumsama-Sezgi: Bu özellikler, kişinin bilgiyi algılama metodunu tanımlar.

3. Düşünme-Hissetme: Bu özellikler, kişinin bilgiye ulaşma şeklini gösterir.

4. Yargılama-Algılama: Bu özellikler, kişinin aldığı bilgileri nasıl zenginleştirdiğini tanımlar.

Böylece 16 kişilik tipi oluşmaktadır.

Holland Mesleki Tercih Envanteri (VPI)

John Holland, insanların kişilik özellikleri ve ilgi alanları doğrultusunda altı grupta toplanabileceğini öne sürmüş ve tipoloji kuramını geliştirmiştir. Holland temelde, insanların kişiliklerine uygun meslekler seçtiklerinde daha mutlu ve başarılı olacağını ileri sürmektedir.

1971 yılında Dr. Holland tarafından geliştirilen test, tüm dünyada 22 milyon insan tarafından uygulanmış ve bugüne kadar 26 dile çevrilmiştir.

Holland’ın envanterinde yer alan 6 kişilik tipi şunlardır:

Gerçekçi (R-Realistic),
Araştırmacı (I-Investigative),
Sanatçı (A- Artistic),
Sosyal (S-Social),
Girişimci (E-Enterprising)
Geleneksel (C-Conventional).

Her bir tip karakteristik bazı özellikleri yansıtır ve bu kişiliklere uygun meslekleri belirtir.

Örneğin, sosyal tip diğer insanlara destek ve yardımcı olmayı seven, sosyal becerileri yüksek ve insan ilişkilerine ilgi duyan kişilerdir. İnsanları bilgilendirme, bilinçlendirme, eğitme, geliştirme, tedavi etme yönünde çalışırlar. Mekanik veya bedensel becerilere dayalı işlerden pek hoşlanmazlar.

"Sosyal" kişiler, genel olarak, aşağıdaki kategorilerdeki meslekleri tercih ederler:

Sosyal Hizmetler (Din Görevlisi, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Uzmanı, Sosyal Hizmet Uzmanı, İnsan Kaynakları Uzmanı, Okul Müdürü),

Bakım, Tedavi, Eğitim Hizmetleri (Psikolog, Psikoterapist, Özel Eğitim Uzmanı, Hemşire, Sağlık Görevlisi, Fizyoterapist, Çocuk Bakıcısı, Öğretmen, Sınıf Öğretmeni, Anaokulu Öğretmeni, Hastane Yöneticisi) vb.

Herrmann Beyin Baskınlığı Aracı (HBDI)

1995 yılında Amerika’da insan kaynakları konusunda yılın adamı seçilen Ned Herrmann, General Electric’te çalıştığı dönemden başlayarak 20 yıl boyunca, dünyanın her tarafındaki temsilcileri vasıtasıyla Herrmann Beyin Baskınlığı Aracı (HBDI)’nı geliştirmiştir.

Dünya genelinde yaklaşık 4 milyon kişi ve bin civarında şirket tarafından uygulanan sistemde 120 soru yer almaktadır. Bu sorular cevaplandığında bir insanın sağ ya da sol beyinli düşünme tercihi, kavramsal ya da deneysel düşünme tercihleri ortaya çıkmaktadır. Genellikle de bu tercihler belli mesleklere denk düşmektedir.

Herrmann’ın çalışması, bir metafor olarak beynin 4 çeyreğe ayrılması esasına dayanır. Her bir çeyrek, çeşitli meslekleri içinde barındırdığı gibi, düşünme biçimlerini de açıklar. Herrmann’ın belirlediği 4 çeyrek şunlardır.

A Sol üst çeyrek: Sorun çözücü, matematik kafalı, analizci, mantıklı

B Sol alt çeyrek: Plancı, muhafazakâr, örgütçü

C Sağ alt çeyrek: Konuşmacı, müziğe yatkın, manevi değerlere yatkın

D Sağ üst çeyrek: Sentezci, holistik, kreatif düşünce, kavramlaştırıcı.

Yukarıda saydığımız testlerin dışında kullanım alanı bulan birçok psikometrik testin olduğunu da söylemiş olalım. Fakat dünya çapında en çok kullanılan veya şirketler tarafından en çok tercih edilen testler olarak bilinmektedir.

Bu testler, kişinin kendini tanıması amacıyla kullanıldığı gibi, işe eleman alımında da tercih edilebilmektedir. Eleman alımında testlerin uygulanması, kişinin hem kendisine fayda sağlamakta, hem de işveren açısından verimli, tatminkâr ve yaptığı işten mutlu olan bir eleman kazanılmasına yol açmaktadır.

GENEL YETENEK TESTLERİ NELERDİR?

Genel Yetenek Testleri de bir şirketin insan kaynakları biriminin daha çok işe alımlarda veya personelin terfi dönemlerinde uygulanan testler olarak bilinir. Bu testler, sözlü veya yazılı olarak uygulanabilmektedir.