Pretoria’dan Kaçış (Escape from Pretoria)

Gerçek kişi ve olaylardan esinlenerek beyazperdeye aktarılan film, 1970'li yıllarda Güney Afrika'da siyasi suç işleyen üniversiten yeni mezun olmuş iki kişinin, ölüm hapishaneden kaçış hikayesini ve yaşadıklarını konu ediniyor... Güney Afrika'nın Apartheid dönemindeki ırk ayrımının yaşandığı ve rejimin gölgesinde hapishaneden kaçmayı planlayan iki siyasi mahkumun kaçış hikayesinde Daniel Radcliffe'yi başrolde görmek bizi şaşırtıyor olsa da oyuncunun performansını iyi bulduğumuzu söylemiş olalım.  

Apartheid Rejimi hakkında çok fazla bilgi verilmeyen filmde izleyici de ister istemez Güney Afrika hükümetinin döneminde uyguladığı baskıcı, ırkçı politikalarıyla ilgili seyircinin bilgi sahibi olduğu varsayılıyor izlenimine kapıldık. Oysa filmde Jenkin'in beyaz bir Güney Afrikalı olarak kendi coğrafyasında yaşanan kötü duruma karşı gözlerini nasıl açtığını, kişisel inançlarını nasıl değiştirdiğini, bir aktivist olmak için onu harekete geçiren donelerin neler olduğu ile ilgili de bilgi verilmiş olsaydı, hatta Jenkin ve Lee'nin uğruna savaşmaya ve hapsedilmeye değer güçlü inançlarının olduğu ikilinin kişisel yaşamlarına, düşüncelerine, geçmişlerine, ne için boyun eğdirildiklerine yönelik kesitler sunulsaydı filmi ilk izleyende, bilgi sahibi olan da aynı heyecanı yaşayabilirdi diye düşünüyoruz...

Apartheid Rejimi'ni kısaca özetleyecek olursak; 1948 yılı sonrasında Güney Afrika'da Ulusal Parti'nin iktidara gelmesiyle başlayan süreç rejimin, ırk ayrımına dayanan yönetimi 1948'den 1990'lı yıllara kadar baskıcı ve ırkçı politika izlediğini, farklı düşünen vatandaşlarını işkencelerle, evlerinden uzaklaşarak hatta öldürerek yol almaya çalıştığını söyleyebiliriz. Zaten filmde de olayların merkezinde yeşertilmeye çalışılan şeyin tam olarak ırk ayrımcılığının yaygınlaşması ve beyaz olmayanların suiistimal edilmesini bir kanun haline getirilmesi ile ilgili kesitleri görmek mümkün. 

Bu duruma isyan eden Tim Jenkin ve Stephen Lee Apartheid Rejimi'ni sona erdirmek için güçlü adımlar atmaya karar verirler. İlk olarak da Robben Adası'na hapsedilmiş Nelson Mandela liderliğindeki çoğunluğu siyahi üyelerin oluşturduğu Güney Afrikalı beyazlar, davada yapabilecekleri en iyi şeyin, Apartheid yönetimine karşıtı halkı bilgilendirici yüzlerce broşürü havaya fırlatan düzenekler kurmaya karar verirler. Bir süre sonra "Broşür Bombacıları" olarak anılmaya başlayan devrimciler arasına Jenkin ve Lee'de bizzat katılarak ANC broşürlerini havaya uçuran düzenekleri şehrin belli noktalarına yerleştirirken polis tarafından kıskıvrak yakalanarak 12 ve 8'er yıl hapse mahkûm edilerek Pretoria'daki hapishaneye gönderilirler. 

Lee'nin daha adliyeye çıkmadan yaptığı başarısız kaçma girişimi başını daha çok ağrıtırken, politik duruşu ve görüşleri sebebiyle Beyaz Mandela olarak anılan Tim Jenkin ise hapishaneye girdiği gün hemen gizli görüşmelerle çeşitli planlar yapma ve bu planları uygulama sürecinin içinde bulur kendini. Pretoria Merkez Hapishanesi'ne kapatılan ve protestolarına devam etmek için kaçmaya kararlı olan ikili, üçüncü bir mahkûm olan Leonard Fontaine ile arkadaş olunca hapishaneyle ilgili dikkat etmeleri gerekenleri de öğrenirler. Böylece Jenkin ve Lee, kendisi gibi siyasi bir suçlu olan arkadaşları Alex Moumbaris'i de ikna ederek bir kaçış planı yaparlar. Mahkumlar birkaç ay boyunca dış dünyayla iletişim kurmadan, el yapımı tahta anahtarlar yaparak farklı bir kaçış planını hayata geçirmeye karar verirler... 

Yaptıkları plana sadık kalarak kaçış girişimlerine başlayan ekip birçok kez ıskalamış olsalar da yine de ters giden durumun tüm sorunlarını tahmin edilebilir hale getirene kadar sabırla ve metanetle uygulamaya devam ederler. Özellikle Jenkin, Lee ve Fontaine'in gardiyanların devriye gezdiği zamanlarda kaçış için ellerindeki tahta anahtarları test ettikleri sahnelerin gerilimini seyircinin de çekmesini üstün bir başarı ile sağlayabiliyorlar..

Evet film bir hapishaneden kaçış filmi... Bu tarz filmlerin başında ise "Esaretin Bedeli"nin aklınıza geldiğini biliyorum. Ancak biz burada çok basit gibi görünen çözümlerin, çoğunlukla pratikte gerçekleşme ihtimalinin bile imkânsız olduğu anlarda işe yarayabilir ve hayat kurtarabilir basit düzeneklere gönderme yapılmasına ilk kez tanık olduk. Oysa hapishaneden kaçmak için kapıları kullanmak, bu demir kapıların kilitlerini ahşaptan yapılma anahtarlarla açmak bize biraz sıradışı geldi. Belki de bu zamana kadar izlediğimiz kaçış filmlerindeki hücrelerden kaçmak için yer altından tünel kazmayı daha sahici bulduğumuz için bize bunu hissettirmiş olabilir diye düşünüyoruz.

Biz son tahlilde filmin hikâyesini, Tim Jenkin’in oyunculuğunu, ikilinin yaşadıklarını farklı buluyor sizlere de filmi tavsiye ediyoruz...

Keyifli seyirler diliyoruz şimdiden...