İdil Biret kimdir, kaç yaşında? Ünlü piyanist İdil Biret'in hayatı ve eserleri...

İdil Biret, Türkiye'nin en önemli piyano sanatçılarından biridir ve bu yılki Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri töreninde, müzik kategorisinde ödül almıştır. Yaşamına binlerce konser, onlarca eser ve birçok başarı sığdıran İdil Biret kaç yaşında, nereli? İdil Biret'in aldığı ödülller neler? Haberimizde...

PİYANİST İDİL BİRET KİMDİR, KAÇ YAŞINDA?

21 Kasım 1941'de Ankara'da dünyaya gelen İdil Biret'in müziğe olan ilgisi iki yaşında başlamıştır. Dört yaşında Bach’ın prelütlerini çalmaya başlayan Biret, ilk derslerini Mithat Fenmen’den almıştır. 

1948 yılında, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Biret’in yurtdışında eğitim görmesi için TBMM’ye bir yasa teklif vermiştir ve bu öneri üzerine, İdil Biret gibi yetenekli çocuklar için “Harika Çocuklar Kanunu” çıkarılarak yurtdışında devlet bursuyla okutulmaları sağlanmıştır. 

Bu kanun çerçevesinde eğitimi için ailesiyle birlikte Paris’e gönderilen İdil Biret, Paris Ulusal Konservatuarı’nda XX. yüzyılın önemli pedagoglarından Nadia Boulanger ile çalışarak, 8 yaşında Paris radyosunda ilk konserini vermiştir.

Fransız piyanist Alfred Cortot’dan dersler alan İdil Biret’ten, ömrü boyunca “en değerli öğrencim” olarak söz eden hocası Alman piyanist Wilhelm Kempff; İdil Biret ile olan müzikal ilişkisini hayat boyunca sürdürmüştür.

İdil Biret, 11 yaşındayken Kempff ile Mozart’ın “İki Piyano İçin Konçertosu”nu Paris Champs-Elysees Tiyatrosu’nda seslendirmiş; belli aralıklarla da Kempff’in Positano’da verdiği masterclass eğitimlere katılmıştır. Kempff’in 90. yaşı için düzenlenen konserinde yer almıştır.

İdil Biret, 15 yaşındayken Paris Ulusal Konservatuarı’nı yüksek piyano, eşlikçilik ve oda müziği dallarında birinci olarak bitirmiştir. 16 yaşından itibaren çeşitli dünya sahnelerinde yer almaya başlayan Biret, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk konserini yirmi bir yaşında vermiştir. Bu konserde Rachmaninoff’un “Üçüncü Piyano Konçertosu”nu, Boston Filarmoni Orkestrası ile Erich Leinsdorf yönetiminde çalan Biret, Rusya'daki ilk turnesini piyanist Emil Gilels’in çağrısı üzerine yapmıştır ve bu ülkede büyük başarı kazanmıştır. Yıllar içinde Rusya’da yüze yakın konser veren Biret, beş kıtayı kapsayan konserlerinde Atzmon, Copland, Kempe, Keilberth, Sargent, Monteux, Fournat, Leinsdorf, Pritchard, Scherchen, Rozhdestvensky, Mackerras gibi ünlü şeflerle sahne almıştır. 

Montreal, Berlin, Montpellier, Nohant, Royan, Dubrovnik, Atina, Ankara ve İstanbul festivallerine katılan Biret; Boston Symphony, Orchestre National de France, Orchestre Suisse Romande, London Symphony, Leningrad Philarmonic, Leipzig Gewandhaus, Dresden Staatcapelle, Tokyo Philarmonic, Sydney Symphony ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası eşliğinde dünyanın her yerinde binlerce konser vermiştir. 

Kraliçe Elisabeth (Belçika), Van Cliburn (ABD), Busoni (İtalya), Liszt (Almanya) gibi birçok uluslararası piyano yarışmasında seçici kurul üyeliği yapan İdil Biret’in aldığı ödüller arasında Lili-Boulanger (Boston), Harriet Cohen/Dinu Lipatti (Londra), Polonya hükümetinin Kültür Liyakât ve Fransız hükümetinin Chevalier de I'Ordre National de Merite nişanları da bulunmaktadır. İdil Biret, 1971 yılından Kültür Bakanlığı tarafından Devlet Sanatçısı unvanıyla onurlandırılmıştır. 

Bugüne kadar çıkardığı plak ve CD’lerin sayısı 100’e yakın olan İdil Biret; 1960’lar ile 1970’lerde Atlantik ve Finnadar için yaptığı kayıtlar romantik repertuardan çağdaş bestecilere uzanan bir yelpazededir. Sanatçı 1980’lerde plak tarihinde ilk kez Beethoven senfonilerinin Liszt tarafından yapılan uyarlamalarının tamamını seslendirmiş; sonrasında, Frederic Chopin’in bütün piyano eserleri, Johannes Brahms’ın bütün solo piyano eserleri ile konçertoları, Sergei Rachmaninoff’un bütün piyano eserleri Biret tarafından kayda alınmıştır. Bu çalışmaları pek çok eleştirmen tarafından hayranlık ile karşılanan İdil Biret'in "çağımızın en önde gelen piyano ustalarından biri” olarak nitelenmesine yol açmıştır.

1995 yılında, Chopin’in bütün eserleri dizisi Varşova’da yapılan “Chopin Plakları Büyük Ödülü” yarışmasında jüri özel ödülünü alan Biret, aynı yıl kaydettiği Fransız besteci Pierre Boulez’in üç sonatını içeren CD'si; Paris’te yılın “Altın Diyapozon” ödülünü almıştır ve “Le Monde” gazetesi tarafından 1995 yılının en iyi plakları arasına gösterilmiştir.

Biret, 1997 yılında, 100. Ölüm Yıl Dönümü nedeniyle Brahms’ın tüm solo piyano eserlerini beş konserlik bir dizide seslendirmiştir ve ayrıca 2002 yılında Ligeti’nin etüdlerini kayda almıştır. Biret, "dünyanın en geniş repertuarlı piyanisti" unvanını taşımaktadır.

PİYANO SANATÇISI İDİL BİRET'İN ÖDÜLLERİ VE BAŞARILARI

Dünyanın en ünlü piyano sanatçılarından biri olan İdil Biret'in başarıları ve ödülleri:

• 1957 Paris Konservatuarı Bitirme Birinciliği
• 1954 -1964 Lily Boulanger Memorial (ABD Boston)
• 1961 Harriet Cohen - Dinu Lipatti Altın Madalyası (Londra)
• Adelaide Ristori Nişanı (İtalya), Chevalier de l’Ordre du Mérite (Fransa
• 1971 Devlet Sanatçısı (Türkiye)
• 1974 Kültür Liyakat Nişanı (Polonya)
• 1988 Boğaziçi Üniversitesi Onursal Doktora (Türkiye)
• Anadolu Üniversitesi Onursal Doktora (Türkiye)
• 1995 Uludağ Üniversitesi Onursal Doktora (Türkiye)
• 1995 Grand Prix du Disque Chopin (Varşova)
• 1995 Altın Diyapazon (Fransa)
• 1996 Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Onur Ödülü Altın Madalyası (Türkiye)
• 2003 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Onursal Doktora (Türkiye
•  2007 Chopin Üstün Hizmet Madalyası (Polonya)
• 35. Uluslararası İstanbul Müzik Festivali’ Onur Ödülü (2007)
• Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (Müzik) - 2021