Afganistan'daki ekonomik kriz çocukları vurdu! Yetimhaneler tek tek kapanıyor

Afganistan'dan ABD askerlerinin çekilmesinin ardından Taliban'ın yönetimi tamamen devralması, ülkedeki ekonomik krizi tetikledi. Yeterli ekonomik güce sahip olmayan yetimhaneler de, buralarda barınan binlerce çocuğu akrabalarının yanına göndererek kapanma kararı aldı.

26 YETİMHANE KAPATILDI

Afganistan Yetimhaneler Müdürü Feyzan Ahmed Kaker ve başkent Kabil'deki yetimhane yöneticileri, konuya ilişkin açıklama yaparak yetimhanelerde barınan her 10 çocuktan 4'ünün akrabalarının yanına gönderilmek zorunda kalındığını bildirdi. Alınan bilgiye göre, ülke genelinde devlet ve özel olmak üzere 68 yetimhane bulunuyor ancak bunların 26'sı ülkenin içine girdiği büyük ekonomik kriz nedeniyle fiilen kapanmış durumda. Kalan 42 yetimhanenin de maddi problemlerin çözülmemesi halinde kapatılması gündemde.

Birleşmiş Milletlerin 2009-2019 yıllarını kapsayan istatistiklerine göre Afganistan'da sivil ölümlerin sayısı 111 bini geçti.

GÖNDERİLEMEYEN ÇOCUKLARIN DURUMU DAHA VAHİM

Taliban öncesi yetimhanelerde 9 bin 319 çocuğun kaldığı ancak ekonomik kriz nedeniyle bunlardan 3 bin 566’sının, yani 10 çocuktan 4’ünün akrabalarının evlerine gönderildiği öğrenildi. Gönderilmeyen çocukların çoğunun kendilerine bakacak kimsesi yok. Kimisinin ebeveynleri yok ya da onlara bakacak durumda değil. Ebeveynleri olup boşanan, anne ya da babası vefat eden, uyuşturucu bağımlısı olan ya da onlara bakmak istemeyenler de mevcut. Kimilerinin ise akrabaları var ancak çocukları istemiyor.

Ağustos 2021’de yayınlanan BM "Silahlı çatışmalar ve çocuklar" raporuna göre ise son iki yılda Afganistan’da binlerce çocuk öldürüldü. Çocuk ölümlerinin, yaralanma ve kayıpların yüzde 46'sından silahlı gruplar ve Taliban’ın, yüzde 35'inden ise hükümetin sorumlu olduğu kaydedildi.

YETİMHANELERDE ELEKTRİK, SU VE HİJYEN YOK

Taliban'ın Afganistan yönetimini devralmasıyla ülkede derinleşen ekonomik kriz, yetimhaneleri de sarstı. Yetimhanelerde sık sık elektrik kesiliyor, su akmıyor, mevcut jeneratörler de ihtiyaca cevap vermiyor. İçme suyu temininde de sıkıntılar yaşanıyor. Yetimhane binası, odaları ve yemekhanesinin de hijyen açısından ciddi sorunları bulunuyor.

TALİBAN SOMUT ÇÖZÜM SUNMADI

Yetimhanelerdeki en önemli sorunlar gıda, elbise, ilaç ve tıbbi malzeme, kırtasiye ürünleri ve kışlık yakacak yetersizliği olarak sıralanıyor. Taliban, ülke yönetimini devralmasının ardından yetimhaneleri ziyaret etmiş ve sorunların çözümü için destek vaadinde bulunmuş ancak şu ana kadar somut çözüm sunulmuş değil.

BM raporunda ülkede yaklaşık 4,2 milyon çocuğun okula gitmediği, 2021 yılı Ocak ayından beri 2 binden fazla çocuk hakları ihlali yaşandığı belirtildi. Yaklaşık 435 bin kadın ve çocuk ülke içinde zorla yerinden edildi.

Çocuklar, ağırlıklı olarak pirinç, bakliyat, unlu mamuller, patates gibi doyurucu özelliği yüksek gıdalarla besleniyor. Et ve süt tüketimi ise çok az. Taliban hükümetinden herhangi bir maddi gelir temin edilmiyor. Bu nedenle yetimhane yönetimleri, şartların iyileştirilmesi için ulusal ve uluslararası yardım kuruluşlarıyla hayırseverlerin kapısını çalıyor. Mevcut kısıtlı imkanlar da söz konusu yardımlarla sürdürülmeye çalışılıyor.

EVLAT EDİNME VE KORUYUCU AİLE BAŞVURUSU AZALDI

Yetkililer, yardımlarla yetimhanelerin ayakta kalamayacağını belirterek Taliban yönetiminin ve uluslararası yardım kuruluşlarının bu konuda somutlaştırılmış ve devamlılığı olan kurumsal politikayla desteklerini bekliyor. Ülkedeki ekonomik kriz nedeniyle Afgan ailelerinin evlat edinme ve koruyucu aile gibi konularda başvurularının da azaldığı aktarıldı.

BM Çocuklara Yardım Fonundan yapılan son açıklamalara göre de Ocak 2019 ile Aralık 2020 arasında 5 bin 770 Afgan genç öldürüldü, birçoğu da yaralandı.

PERSONEL MAAŞ ALAMIYOR

Yetkililer, ülke çapında yetimhanelerde çalışan personelin önceki hükümet döneminde de maaş alma sorunu yaşadığını, Taliban sonrası ise Afganistan Yetimhaneler Müdürü Feyzan Ahmed Kaker de dahil tüm personelin ancak bir aylık maaş alabildiğini kaydetti.

Kaker, buna rağmen personelin yetimlere hizmet etmeyi dini bir vecibe olarak gördüğünü ve işlerinin başında olduğunu ifade etti.

"YARDIM BAŞVURUSUNDA BULUNDUK"

İlk ve ortaokul kademesinde eğitimlerin başlamasıyla bazı çocukların yetimhanelere döndüğünü belirten Kaker, "İmkanlar sağlanırsa ve ekonomik durum düzelirse akrabalarına gönderilen çocuklar yeniden yetimhanelere başvuru yapabilir. Şu anda bile bazı çocuklar başvuru yapıyor ancak imkansızlık ve bazı vilayetlerdeki yetimhanelerin kısıtlı faaliyet göstermesi nedeniyle onları kabul edemiyoruz." dedi.

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) dahil uluslararası yardım kuruluşlarına başvuruda bulunduklarını aktaran Kaker, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığına (TİKA) da yetimhanelere yardım edilmesi için başvuru yaptıklarını belirtti.

UNICEF, son olarak Taliban’ın ülkede kontrolü ele aldıktan sonra Kandahar, Host ve Paktiya şehirlerinde 72 saat içinde yaklaşık 27 çocuğun öldürüldüğünü, 136 çocuğun da yaralandığını aktardı.

"TALİBAN HÜKÜMETİNDEN AÇIK VE NET BİR POLİTİKA BEKLİYORUZ"

Önceki hükümet döneminde de sorunlar yaşadıklarını kaydeden Kaker, Taliban'ın yönetime gelmesiyle ekonomik sorunun derinleşmesi ve uluslararası yardımların kesilmesiyle problemlerinin arttığını vurguladı.

Kaker, "Bazı sorunlarımız önceki hükümet döneminden kalmıştı ve bunlar hala sürüyor. Sorunlardan biri gıda sorunuydu ve bu, çocuklar için temel bir problem. Bu nedenle bazı yardım kuruluşları ve hayırseverlerle temasa geçtik ve bize bir miktar yardım ettiler. Halen bu yardımlarla idare ediyoruz." diye konuştu.

UNICEF'in öğretmen maaşlarını ödeyeceği vaadinde bulunduğunu belirten Kaker, "Taliban hükümetinin çocukların korunması için açık ve net bir politika belirlemesini istiyoruz." dedi.

KAPASİTESİ 400 AMA 168 ÇOCUK KALIYOR

Başkent Kabil'in Teyiye Mesken Caddesi üzerindeki Teyiye Mesken Yetimhanesi ve Darul Aman Caddesi üzerindeki Alaaddin Yetimhanesi de imkansızlıklarla boğuşuyor. Yetimhanelerde klinik ve psikoloji servisi ile okul bulunuyor. Öğrenciler, kampüsteki okullarda eğitim alıyor.

Teyiye Mesken Yetimhanesinde 10-18 yaş aralığındaki erkek çocuklar kalıyor. Yetimhane kapasitesi 400 ancak imkansızlık nedeniyle şu an burada 168 çocuk kalıyor. 100'e yakın çocuğun akrabalarının evlerine gönderildiği ifade edildi.

Yetimhane Müdürü Mucibi Rahman Hotak, hükümet değişikliğinin tüm mali sistemlerini etkilediğini kaydederek yardım kuruluşlarına çağrıda bulundu. Hotak, "Çocukların gıda, elbise, tıbbi malzeme gibi günlük ihtiyaçlarını eskiden olduğu gibi kısa sürede karşılayamıyoruz. Gıdadan tutun onları sıcak tutacak kömür ve elbise gibi kışlık malzemeler ile eğitimleri için kırtasiye ürünlerine kadar ihtiyacımız bulunuyor." dedi.

UNICEF Genel Direktörü Henrietta Fore, ağustos ayında yaptığı açıklamada, Afganistan genelinde 10 milyon çocuğun hayatta kalmak için insani yardıma muhtaç olduğunu belirterek, bu yıl 1 milyon çocuğun akut beslenme yetersizliğinden ölebileceği uyarısında bulundu.

"YAŞLARI BÜYÜK KIZLARIN OKULA GİTMESİNİ UMUYORUZ"

Alaaddin Yetimhanesinde de kızlar ve 11-12 yaşına kadar olan erkek çocuklar kalıyor. Erkek çocuklar, yaşı geldiğinde erkek yetimhanelerine sevk ediliyor. 300 kişilik kapasiteli yetimhanede şu an 100'ü erkek 210 çocuk kalıyor. Yine buradan da maddi yoksunluk nedeniyle 150 civarında çocuğun akrabalarına gönderildiği belirtildi.

TİKA'nın 2017'de buradaki bir yurt binasını inşa ettiği, iki yurt binasını da yenilediği kaydedildi. Yetimhanenin Yurtlardan Sorumlu Müdür Yardımcısı Azize Azizi, Taliban sonrası maddi sıkıntılar nedeniyle söz konusu çocukları akrabalarına göndermek zorunda kaldıklarını ifade etti.

6'ncı sınıf üstü kız çocuklarının Taliban'ın izin vermemesi nedeniyle okula gidemediklerini aktaran Azizi, bunların çoğunun akrabalarının yanında olduğunu söyledi. Azizi, "En kısa sürede yeni hükümetin kararının değişmesini ve yaşları büyük kızların okula gitmelerine izin vermesini umut ediyoruz." dedi.

AFGANİSTAN'DA 22,8 MİLYON KİŞİ GIDA SIKINTISI YAŞAYACAK

Taliban'ın 15 Ağustos'ta başkent Kabil'e girerek ülke yönetimini devralması ve NATO güçlerinin ülkeden tamamen ayrılması ülke ekonomisini derinden etkiledi. Bu süreçte birçok iş yeri kapalı kalırken, Taliban sonrası Afganistan’a yönelik uluslararası yardımlar kesilmiş ve ülke dışında bulunan rezervler dondurulmuştu.

Yaklaşan kış aylarında da ülkedeki açlık ve fakirliğin artacağı bekleniyor. BM’ye bağlı Gıda ve Tarım Örgütü ile Dünya Gıda Programının verilerine göre, ülke nüfusunun yarısından fazlasına denk gelen 22,8 milyon kişi ciddi anlamda gıda sıkıntısı yaşayacak.