Amatör araştırmacıların koronavirüse dair ilginç teorileri
Koronavirüsün Çin kaynaklı olduğu bilinse de sebebine dair hala net bir kanıt ortaya çıkmadı. Durum böyle olunca sosyal medyada amatör araştırmacılar türedi. Kendilerine DRASTIC diyen bir grup araştırmacının teorileri duyanları şaşırttı.
Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs Türkiye'de de 2020 yılının başlarında patlak verdi. Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüsün nedeni ise hala araştırılıyor. Komplo teorisi olarak ortaya atılan Çin'de yaşanmış bir laboratuvar kazasıyla virüsün tetiklendiği fikri, ilk olarak reddedildi. Hatta bu komplo teorisine dair tepkiler ortaya çıktı. Medyada yer alan 'laboratuvar kazası' teorisi haberlerine dahi 'halkı yanılgıya düşürmek' suçlaması yapıldı. Washington Post, "uzmanlar tarafından defalarca çürütülmüş bir komplo teorisinin közlerini körüklemekle" suçladı. CNN, "Koronavirüs komplo teorileri ve arkadaşlardan ve aileden gelen yanlış bilgiler nasıl çürütülür" ile dikkat çekti. The New York Times'tan NPR'ye ("Bilim adamları laboratuvar kazası teorisini çürütüyor") kadar diğer ana akım yayınların çoğu 'laboratuvar kazası' teorisine karşı çıktı.
Fakat bu durum değişti. Mayıs ayının sonlarına doğru ABD Başkanı Joe Biden'ın istihbarat kurumlarının araştırmasını istemesiyle laboratuvar teorisi bir anda kamuoyunda cidden tartışılır hale geldi. 'Laboratuvar kazası' teorisine karşı haberler yapan ana akım medya, laboratuvar sızıntısı ihtimalini gündeme taşıdı. Wuhan labotuvarına işaret eden kanıtlar ise giderek artıyor.
TEORİLERİN SAHİBİ AMATÖR ARAŞTIRMACILAR: DRASTIC
Sosyal medyada da bu esnada amatör araştırmacılar ortaya çıktı. Twitter'da bir grup amatör araştırmacı, uzun gönderilerle 'laboratuvar kazası' teorisine dair iddialar öne sürdü. Twitter'daki bu grup, COVID-19'u Araştıran Merkezi Olmayan Radikal Otonom Arama Ekibi için kendilerine DRASTIC adını verdi. DRASTIC ekibi, araştırmalarını Twitter üzerinden yayınlarken birçok kez bilim insanlarının düşünceleriyle ters düştü. Fakat şimdilerde birçok bilim insanının ve gazetecinin dikkatini çekmeyi başardı.
DRASTIC ekibi sayesinde Wuhan Viroloji Enstitüsü'nün yarasa mağaralarında uzun yıllar boyunca toplanmış geniş bir koronavirüs koleksiyonuna sahip olduğu bilgisine ulaşıldı. Pandemik virüse en yakın bilinen akrabasının SARS-CoV olduğu da bilinen bir gerçek. Bu bilgiler ışığında DRASTIC, şu iddiaları aktardı:
2012'de üç kişinin şüpheli SARS benzeri bir hastalıktan öldüğü bir maden kuyusundan geldi. WIV'in, pandemiyi tetikleyebilecek şekillerde yetersiz güvenlik protokolleri kullanarak bu virüslerle aktif olarak çalıştı.Laboratuvardakiler ve Çinli yetkililer bu faaliyetleri gizlemek için çok uğraştılar. İlk vakaların, bir zamanlar sıfır noktası olduğu düşünülen Huanan ıslak pazarındaki salgından haftalar önce ortaya çıktığını biliyoruz.
KANITLAR ŞÜPHELERİ ARTIRDI
Bunların hiçbiri, pandeminin Vuhan laboratuvarında başladığını kanıtlamıyor. Ancak DRASTIC'in topladığı veriler hukukta "makul şüphe" olarak adlandırılan seviyeye erişmiş durumda. ABD'nin ve diğer ulusların laboratuvar sızıntısı teorisini araştırmak için en iyi çabalarının, en azından Çin'in tam işbirliği olmadan mümkün gözükmüyor.
DRASTIC denen ekibin en tanınanı The Seeker pandemi başladığında haberleri takip eden çoğu insan gibi, başlangıçta virüsün Wuhan ıslak pazarında vahşi hayvanlardan insanlara sıçradığına inanıyordu. (27 Mart'ta tweet attı, "Kimse ebeveynlerinin veya büyükannesinin ve büyükbabasının egzotik bir hayvan pazarından gelen aptal bir virüs yüzünden öldüğünü görmek istemez.") Buna inandı çünkü ana akım basın ona böyle söyledi ve ana akım basın buna inandı çünkü bir avuç bilim adamının söylediği buydu.
Bu bilim insanlarının başında, pandemiye neden olma potansiyeli olan doğal patojenleri araştırmak için büyük bir uluslararası program yürüten kar amacı gütmeyen bir araştırma grubu olan EcoHealth Alliance'ın başkanı Peter Daszak adlı bir biyolog vardı. Daszak, Wuhan Viroloji Enstitüsü müdürü ve ünlü bir yarasa virologu Shi Zhengli ile yıllardır işbirliği yapıyordu. Daszak, Shi ile yaklaşık bir düzine makalenin ortak yazarlığını yaptı ve ABD hükümetinin en az 600.000 dolarlık bağışını kendi yolunu tuttu.
LABORATUVAR SIZINTISI TEORİSİNİ SUSTURMAK İÇİN MEKTUP
Pandemi, dünyadaki en büyük koronavirüs koleksiyonuna sahip laboratuvarın kapısında patlak verdiğinde, WIV'nin (Wuhan Viroloji Enstitüsü) dahil olabileceği spekülasyonlarını körüklediğinde, Daszak ve diğer 26 bilim adamı, 19 Şubat 2020'de The Lancet'te görünen bir mektubu imzaladılar. "COVID-19'un doğal bir kökeni olmadığını öne süren komplo teorilerini şiddetle kınamak için bir aradayız" dedi.
Artık Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası talebi sayesinde, Daszak'ın bir laboratuvar sızıntısını susturmak için mektubu düzenlediğini biliyoruz. Taslağı hazırladı, diğer bilim adamlarına imzalamaları için ulaştı ve mektubun çok çeşitli bilim adamlarının görüşlerini temsil ediyormuş gibi görünmesi için perde arkasında çalıştı. Ortak imzacılara yaptığı konuşmada, "Bu beyanın üzerinde EcoHealth Alliance logosu olmayacak ve herhangi bir kuruluştan veya kişiden geldiği tespit edilemeyecek" diye yazdı. Çalışmaları WIV (Wuhan Viroloji Enstitüsü) ile örtüşen bilim adamları, "Onu işbirliğimize geri bağlamayacak bir şekilde ortaya koyabilmeleri'' için imzalamamayı kabul ettiler.
Ancak o sırada Daszak'ın örgütleyici rolüne dair hiçbir ipucu yoktu. Mektup, Daszak'ın bir laboratuvar sızıntısını "akılsız", "temelsiz" ve "tamamen saçma" olarak nitelendirdiği medyada her yerde bulunmasına yardımcı oldu. Ayrıca laboratuvara işaret eden kanıtlar yayınlayan bilim adamlarına da saldırdı. Laboratuar teorisinin bir anlam ifade etmemesinin bir nedeninin, Vuhan laboratuarının SARS-CoV-2'ye uzaktan benzer herhangi bir virüs kültürlememesi olduğunu savundu.
DONALD TRUMP LABORATUVAR TEORİSİNİ SAVUNDU
Uzun bir süre boyunca Daszak nüfuzunu korudu. Medyada da çok az insan söylediklerini sorguluyor ve çalışmalarının pandemide dolaylı bir rol oynamış olabileceğinin ortaya çıkmasının kariyerindeki yıkımı göz önünde bulunduruyordu. Üstelik Donald Trump da laboratuvar teorisini benimseyerek, bilimsel bir tartışmayı politize ediyor ve istemeden de olsa Daszak'ın işini kolaylaştırıyordu.
The Seeker, 2020 başlarından itibaren bu görüşü sorgulamaya başladı. Yaygın olarak kabul edilen bilgilere karşı çıkan insanlarla iletişim kurmaya başladı.
