Taliban'dan sonra Afganistan ekonomisi çöküyor: Sadece birkaç hafta kaldı
Dış yardımlara bağlı Afganistan ekonomisinde desteklerin kesilmesiyle kriz yaşanıyor. Ülkede birkaç hafta içinde gıda fiyatlarında sert yükseliş, maaşların ödenmemesi ve nakit yokluğu sorunlar ortaya çıkarken, birçok temel üründe iki kata varan fiyat artışı yaşandı. Daha önce Taliban'la ilgili yaptırımlar üzerinde çalışan eski bir BM yetkilisi, çöküşün sadece birkaç hafta uzakta olduğunu söyledi.
Taliban’ın Afganistan’da tam kontrolü sağlamasının ardından ülke ekonomisinde çöküş başladı.
Dışarıdan para akışı kesilen Afganistan için ilk adımı atan Amerika Birleşik Devletleri oldu. ABD, Afganistan Merkez Bankası'na ait yaklaşık 10 milyar dolarlık döviz rezervini dondurdu. Uluslararası Para Fonu (IMF) de Afganistan'ın özel çekme hakkı (SDR) olarak adlandırılan rezerv para birimi ile diğer IMF kaynaklarına erişemeyeceğini duyurdu. Son olarak ise Dünya Bankası, Afganistan'da sürdürdüğü 5,3 milyar dolar büyüklüğünde 12 proje için ödemeleri durdurma kararı aldı.
Dış yardımlara dayalı Afganistan ekonomisinde sadece birkaç hafta içinde gıda fiyatlarında sert yükseliş, maaşların ödenmemesi ve nakit yokluğu sorunları baş göstermeye başladı. Taliban, bankalardan para çekmeyi 200 dolar ile sınırladı. Birçok temel üründe iki kata varan fiyat artışı yaşandı.
ABD'nin 20 yıllık askeri varlığını sonlandırmasıyla ülkede tam kontrolü sağlayan Taliban, uluslararası toplumla uyumlu çalışma sözü verse de şimdiden birçok dış yardım kesildi. Bu durum halihazırda kırılgan olan Afganistan ekonomisinin önündeki en büyük zorluklarından biri olarak öne çıkıyor.
EKONOMİSİ YÜZDE 20 KÜÇÜLEBİLİR
BloombergHT’de yer alan haberde Fitch Solutions’tan Anwita Basu, Afganistan ekonomisinin önümüzdeki iki yılda yüzde 10 ila 20 küçülmesini bekliyor. Basu, ayrıca kurdaki değer kaybının sürmesi durumunda hiperenflasyonun da gerçekleşebileceği konusunda uyardı.
Özellikle gıda fiyatlarındaki artış BM Dünya Gıda Programı raporuna göre 14 milyon insanın yetersiz beslendiğini ülkede insani bir krize yol açabilir.
NBC News'e konuşan daha önce Taliban'la ilgili yaptırımlar üzerinde çalışan eski bir BM yetkilisi ise çöküşün sadece birkaç hafta uzakta olduğunu bildirdi.
ÇİN’İN NİYETİ VAR AMA ADIMI YOK
Analistler, Batılı ülkelerin yokluğunda Çin’in boşluğu doldurabileceğini belirtiyor. Çin’den bir süredir Afganistan’ın 1 ila 3 trilyon dolar düzeyinde olan maden varlıklarına yönelik yatırım açıklamaları yapılıyor. Bununla birlikte birkaç yıldır dile getirilen bu niyete karşılık henüz kayda değer bir gelişme gözlenmedi.
KADRO EKSİKLİĞİ SIKINTIYA SOKACAK
Afganistan’ın önümüzdeki dönemde karşılaşacağı bir başka önemli sorun kadro sıkıntısı olacak. Son 20 yılda Afganistan yönetiminde olan yetişmiş kesimin büyük bölümünün ülkeyi terk ettiği tahmin ediliyor.
Taliban şimdiye kadar uyuşturucu ticareti, yasa dışı madencilik ve desteklerle yıllık yaklaşık bir milyar dolarlık bütçe yönetiyordu. Ancak örgütün elinde ülke ekonomisini yönetecek kadroların bulunmadığı tahmin ediliyor.
