Kazakistan'daki gösteriler için Türkiye detayı: Anlaşma var, destek gönderebilir
Doğalgaz zammıyla başlayan protestolar Kazakistan’da isyana dönüştü. Olaylar bastırılamayınca Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, Rusya'nın başını çektiği örgüt KGAÖ’dan asker talep etti. Rusya başta olmak üzere diğer üyeler Ermenistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Belarus asker gönderdi. Peki Rusya Kazakistan’da kalır mı? Türk Devletleri Teşkilatı müdahale eder mi? Uluslararası ilişkiler uzmanları TGRT Haber’de Kazakistan’da yaşananların siyasi ve toplumsal sonuçlarını yorumladı.
Kazakistan’da doğalgaz zamlarına tepki olarak başlayan protestolar isyana dönüştü. İş yerleri, resmi ve özel kurumlar yağmalanırken sokaklar savaş alanında döndü. Zamlar geri çekildi, hükümet istifa etti. Ancak buna rağmen protestocular, eylemlere devam edince OHAL ilan edildi, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev isyanı bastırmak için Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ)’den yardım istedi. Dünyanın kilitlendiği Kazakistan’a KGAÖ üyesi Rusya, Ermenistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Belarus asker gönderdi. Aynı zamanda Türk Devletleri Teşkilatı da yardıma hazır olduklarını açıkladı. Peki Kazakistan’da neler oluyor ve şiddet olaylarının arkasında kimler var? TGRT Haber’de Bozok Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kürşat Zorlu ile Uluslararası İlişkiler Uzmanı Doç. Dr. Deniz Tansi, Kazakistan’da yaşanan olayların gidişatını, ulusal ve uluslararası yansımalarını açıkladı.
KALICI RUS İŞGALİNE DÖNÜŞEBİLİR
Dünyanın pek çok ülkesinde ekonomik buhran ve yüksek enflasyonla mücadele edildiğini belirten Tansi, Kazakistan’daki olayların sebebinin sadece ekonomik sorunlara dayandırılmasının yeterli olmadığını söyledi. Sorunun rejim sorununa dönüştürülmeye çalışıldığına dikkat çeken Tansi, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in KGAÖ’yü davet etmesini şöyle değerlendirdi:
“Tokayev, olayları dış güç müdahalesi olarak değerlendirdiği için başka bir dış gücü çağırdı. Bu konudaki açıklamayı Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’a yaptırdılar. Bu çok üzücüdür. Rusya’nın geçici bile olsa Kazakistan’da varlığı ciddi bir soru işaretidir. Rusya, Suriye’ye de talep üzerine gitmişti ve bir daha çıkmadı. Rusya, Sovyetler Birliği dönemindeki gibi Orta Asya ve Türk Cumhuriyetleri’ndeki ağırlığına geri dönüyor. Rusya çok geniş bir alana yayılıyor. Kalıcı bir Rus işgali olabilir.”
ÖRGÜT 30 YILDA İLK KEZ DAVETİ KABUL ETTİ
Kazakistan’da protestoların devlet karşıtı olaylara dönüştüğünü belirten Zorlu, Kazakistan’a KGAÖ’nün çağrılmasını şöyle değerlendirdi:
“Sadece Rus askerleri değil Ermenistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Belarus askerleri de var. Bu örgüt, NATO’ya karşı kurulmuştu. Bugüne kadar askeri olarak kendini test edemedi. Geçen 30 yıllık sürede örgüt, ilk kez kendi üyelerinden bir devlete müdahale edecek. Daha önce Kırgızistan turuncu devrim döneminde asker talep etmesine rağmen göndermemişti. Ermenistan-Azerbaycan savaşında da Ermenistan’ın talebine örgüt ret cevabı vermişti. Kazakistan, Rusya’yı değil örgütü çağırıyoruz, gelecekler ve sınırlı bir süre sonra dönecekler diye düşünüyor olabilir. Her ne olursa olsun Kazakistan’ın kendi sınırlarını koruması adına düşündürücü bir durumdur. Kazakistan’ın kendi güvenlik güçleri ile önlem alması asıl olandır.”
TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI DA MÜDAHALE EDEBİLİR
Zorlu, Türk Devletleri Teşkilatı’nın Kazakistan’a destek verme çağrısını şöyle değerlendirdi:
“Kazakistan tarafı ile mutabakat sağlanırsa Türk Devletleri Teşkilatının da konuşlanabileceğini mümkün görüyorum. Kazakistan’ın desteklemesi lazım. Kazakistan atlatacak ancak kendi içindeki bütünlük açısından zor bir süreç yaşayacak. Türk Devletleri Teşkilatı’nın inşasında en önemli ülkelerden birisidir.”
TÜRKİYE ASKERİ DESTEK GÖNDEREBİLİR Mİ?
“20 Mart 2021’de Türkiye ile Kazakistan arasındaki askeri işbirliği anlaşması imzalanmasına dayanarak Türkiye asker gönderebilir mi?” sorusuna Zorlu, “Bir temas var Kazakistan’la. Yetkililer bununla ilgili açıklama yapacaktır” dedi.
