Çalışanlara maaş rehberi: Asgariden fazla maaş alanlar nasıl vergi ödeyecek?

Ocak ayı ile birlikte engelliden yaşlıya, memurdan emekliye, stajyerden işçiye kadar herkesin maaşında değişiklikler oldu. Enflasyon, ek zamlar ve taban maaş artışları ile yeni ücretler belirlendi. 2022 asgari ücret ve memur zammının netleşmesinin ardından ocak ayı ile birlikte çalışanların maaşları yükseldi. Özel sektörde asgari ücret artışıyla birlikte çalışanların ücretlerine zam gelirken memur zammı ile kamuda memur ve işçilerin gelirleri yükseldi. Tüm çalışanların maaşları bu yıl yapılan vergi düzenlemesiyle asgari ücret kadar kısmı vergiden istisna sayıldı.

Sabah gazetesi yazarı Faruk Erdem, çalışanların merak ettiği konular arasında yer alan vergisiz ücretin nasıl uygulanacağını, AGİ’nin kalkıp kalmadığı, vergi iadesinin olup olmayacağı, yüksek maaş alanların nasıl vergi ödeyeceği ve brüt-net maaş ayrımının nasıl yapılacağı sorularına açıklık getirdi.

EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI 2.500 TL OLDU

Asgari ücrete yapılan zam da bu ay itibariyle maaşlara yansımaya başladı. Buna göre Bağ-Kur ve SSK emeklilerinin enflasyon artışı yüzde 25,47 oldu. Taban maaş 2.500 TL'ye yükseltildi.

ASGARİ ÜCRET 2022'DE NET 4.253,40 TL BRÜT 5.004 TL OLDU

Memur ve memur emeklilerinin toplu sözleşme zammı ise 5'ten 7,5'a yükseltildi. Enflasyon farkıyla zam oranı yüzde 30.95 oldu. Konuyla ilgili hazırlanan yasa tasarısı TBMM’de kabul edildi. Bu ayki maaşlarda oranlar yansıtılacak. Asgari ücret ise bu aydan itibaren brüt 5.004 lira,  net 4.253 lira 40 kuruş olarak uygulanmaya başladı. Bu yıl asgari ücrette vergi de kaldırıldı. Ayrıca asgari ücretlinin yanında tüm çalışanların ücretlerinde de asgari ücret kadar kısmı vergiden muaf sayıldı. Asgari ücretliden vergi alınmaması AGİ denilen vergi iadesinde de değişikliğe yol açtı. Böylece çalışanların AGİ ödemeleri de ortadan kalmış oldu.

ASGARİ ÜCRET NASIL ARTTI?

Yeni asgari ücret yapılan toplantıların ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklandı. Net olarak 4.253 lira 40 kuruş olan asgari ücretin brüt miktarı ise 5004 TL oldu. Asgari ücretin belirlenmesiyle 2022’de uygulanacak en düşük ücret de belirlendi. Bu yıl asgari ücretten vergi de kaldırıldı. Asgari ücret üzerinden sadece prim kesintisi yapılacak. Ayrıca tüm çalışanların maaşlarındaki asgari ücret kadar kısma da vergi istisnası uygulanacak. Bu yıl vergi dışındaki değişiklik brüt ve net üzerinden yapıldı. Brüt asgari ücret yüzde 39.9 artarken net ücret yüzde 50.4 yapıldı. Böylece ödenecek sigorta primleri 10 puan düşürülerek işverene katkı sağlandı.

Bu yıl vergi alınmadan asgari ücretin hesabı şöyle yapılacak:

2022 ASGARİ ÜCRET

5.004,00

SGK PRİMİ% 14

700,56

İŞSİZLİK SİG. PRİMİ % 1

50,04

KESİNTİLER TOPLAMI

750,60

NET ASGARİ ÜCRET

4.253,40

İŞVERENE MALİYETİ (TL / AY)

ASGARİ ÜCRET 2022

5.004,00

SGK PRİMİ% 15.5 (İşveren Payı) (*)

775,62

İŞVEREN İŞSİZLİK SİGORTA PRİMİ % 2

100,08

İŞVERENE TOPLAM MALİYET

5.879,70

YENİ ASGARİ ÜCRET NE ZAMAN UYGULANACAK?

2022 yılında yapılan zamla birlikte 2.825,90 olan net asgari ücret 4.253,40 TL'ye yükseldi. 1 Şubat itibariyle yeni maaşlar işçilerin hesabında olacak. Bu aydan itibaren belirtilen rakamın altında maaş olmayacak.

APARTMAN GÖEREVLİLERİ NE KADAR MAAŞ ALACAK?

Asgari ücret hesabı daha önce iki kez yapılıyordu. Normal çalışanlar için vergili asgari ücret hesaplanırken apartman görevlileri için ise vergisiz asgari ücret hesabı yapılıyordu. Durum böyle olunca diğer asgari ücretlilere göre apartman görevlilerinin maaşları daha yüksek oluyordu. Ancak apartman görevlileri AGİ uygulamasından vergi ödemedikleri için yararlanamıyorlardı. Artık vergi herkes için kalktığından dolayı, apartman görevlileri de farklı ücret almayacak. Apartman görevlileri de bu aydan itibaren en az 4.253,40 TL'lik yeni asgari ücrete tabi olacak.

ASGARİ ÜCRETTEN VERGİ KALKMASI MAAŞLARI DEĞİŞTİRDİ Mİ?

Daha önce de bir kısmı AGİ adı altında geri alınsa da işçiler damga ve gelir vergisi ödüyordu. Şimdiki sistemde bu vergiler ödenmeyecek. Bu durum işverenlere destek getirirken asgari ücretin netini de arttırdı.

ASGARİ ÜCRETTEN FAZLA MAAŞ ALANLARA VERGİ KATKISI VAR MI?

Asgari ücretten yüksek maaş alanlardan da ücretlerindeki asgari ücrete tekabül eden kısmı vergiden muaf tutuldu. Çalışanlardan asgari ücret brüt tutarından sigorta primleri düşülecek, kalan tutara damga vergisi ve vergi matrahı kadar istisna getirilecek. Örnekle açıklanacak olursa 10 bin lira maaş alan bir çalışanın ücretinin asgari ücrete kadar olan kısmı vergiden muaf olacak. Bu durumda da 636 liralık bir gelir vergisi muafiyeti söz konusu olmuş oluyor. Bu kadar vergiyi devlet almaktan vazgeçiyor. Bu almaktan vazgeçilen verginin bir kısmı AGİ ile geri veriliyordu. Bu dikkate alındığında çalışanlar açısından 300 lirayı bulan bir katkı olacak.

VERGİ KALKTIĞI İÇİN AGİ DE KALKTI MI?

AGİ yani Asgari Geçim İndirimi,  çalışanların maaş gelirleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin bir kısmının çalışana iade edilmesi anlamına geliyor. 2022 öncesi sistemde devlet çalışandan aldığı gelir vergisinin bir kısmını medeni durum ve çocuk sayısı dikkate alarak çalışana geri veriyordu.  2022’de ise asgari ücret vergiden muaf tutulduğu ve ücretler üzerinden herhangi bir vergi alınmayacağı için asgari ücretli çalışana AGİ de ödenmeyecek.

ASGARİ ÜCRETTEN YÜKSEK ALANLAR AGİ ALACAK MI?

Bilindiği üzere yapılan işin karşısında verilen ücret ne olursa olsun AGİ miktarları daha önce asgari ücret üzerinden hesaplanıyordu.  Yani asgari ücretten yüksek maaş alanlar da asgari ücretli çalışanın aldığı kadar vergi iadesi alıyordu. 2022 asgari ücreti ve vergi indirimi ile birlikte memurlar dahil çalışanların maaşlarındaki asgari ücret kadar kısım vergiden muaf tutuldu. Asgari ücretliden gelir vergisi artık alınmayacağı ve AGİ de ortadan kalktığı için asgari ücretten yüksek maaş alanlar da AGİ alamayacak. Ancak iade dışındaki vergiden kaynaklı artıştan yararlanabilecek.

ÇALIŞANIN AGİ KAYBI ÖNLENEBİLİR Mİ?

Çalışanlar vergi ödemeyeceği için AGİ dışındaki destek 300 lirayı bulacak. Bu durum işveren tarafından çalışanın maaşına da yansıtılabilir. İşveren daha önce hesaplanan AGİ’Yi de hesaplayıp çalışanlarına aile yardımı gibi sosyal ödeme olarak verebilirler. Ancak hukuken devletin bir vergi iadesi olarak ödediği AGİ ortadan kalktı.

İŞVEREN ZAM YAPMAK ZORUNDA MI?

İş kanununda her yıl içişlere zam yapılmasına yönelik bir hüküm yer almıyor. Bu durum toplu sözleşmeler veya sözleşmeler ile çözülüyor. Sözleşmede her yıl zam yapılmasını gerektiren bir madde yer alıyorsa işverenin sözleşmede geçen maddeye uyma zorunluluğu bulunuyor. Eğer işveren sözleşmeye uymazsa işçiye tazminat ile haklı fesih yolu açılıyor. Eğer sözleşmede zam yapılmasına yönelik bir madde yer almıyorsa zam yapıp yapmamak işverenin inisiyatifine kalıyor.  Ancak işçiler arasında yapılan bir ayrım varsa bu da yine işçiye ‘ayrımcılık tazminatı’ hakkı veriyor.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir kural var. İşveren yetkililer tarafından belirtilen asgari ücretin altında ücret ödeyemiyor.

ASGARİ ÜCRETTEN GÖSTERİLENLER NE YAPMALI?

Bazı şirketler personelini asgari ücretten gösterip kalan maaşı çalışanına elden ödeme yapıyor. Böylece hem çalışanın geleceği çalınıyor hem de devletten prim ve vergi kaçırılıyor. Böyle bir olayla karşılaşıldığında duruma razı olmayarak ALO 170’i arayarak durumu ihbar edebilirsiniz.