Zincir marketlerde yeni dönem
TBMM Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Yunus Kılıç, Tarımda Milli Birlik Projesi’nde ana başlıkların girdilerin ucuzlatılması ile ilgili olduğunu belirterek, bunun için düşük alım satım yapabilecek, piyasayı regüle edebilecek bir firmanın kurulmasının planlandığını söyledi.
Kılıç, bunun belli oranlarda özel, belli oranda devletin olabileceğini kaydederek, şunları kaydetti:
“Bunun dışında ürünü tarladan, çiftçiden tüketiciye ulaştırmada bütün zincirlerin kontrol altına alınabileceği, birilerinin sadece inisiyatifine bırakılmayacak şekilde yürütülmesi... TMO şu anda belli ürünlerde piyasa regülasyonu yapabiliyor. Arz talep dengesinin hemen hemen bütün sıkıntı çektiği ürünlerde bunu şu anda yapmak mümkün.”
Türkiye’de regüle edilmesi gereken en büyük alanın bu olduğunu ifade eden Kılıç, “Küçük oyuncularla bunu yapamazsınız. Milli tarım projeksiyonundaki büyük kapasiteli işletmelerin mantığı bu. Tarım, Hazine, Ticaret Bakanlığı bunun üzerinde çalışıyor. Burada gönüllüler çıkacaktır. Türkiye’de büyük işletmecilik yapabilecek, ekonomik birikime, vizyona sahip insanlar vardır” dedi.
Yunus Kılıç, her ramazan öncesi et fiyatlarının gündeme geldiğini hatırlatarak artışların spekülatif olduğunu belirtti. Kılıç, “ESK depoları ağzına kadar dolu. Ticaretçinin alışkanlıkları var. ‘Ramazan geldi, talep çok olacak, bizde malımızı ucuz satmayalım’. Özellikle bu ramazanda buna ihtiyaç yok” dedi.
Et satışında maliyet artmamasına karşın yüzde 10 - 15’lere kadar fiyatlara zam yapılabildiğini hatırlatan Kılıç, Ticaret Bakanlığı’nın fiyat denetimi yetkisine sahip olduğunu ve spekülatif hareketlerin önüne geçtiğini ifade etti.
Hal yasasının da önemli olduğunu kaydeden Kılıç, şunları söyledi:
“Piyasayı çoğu zaman kontrol edemiyoruz. Şu anda ticarete konu olan, hallerden geçmesi gereken tarımsal hayvancılık ürünlerinin yüzde 75’i hallere gelmiyor. 55 - 60 milyon ton buralarda işlem görmesi gerekirken ancak 15 milyon tona kadarı işlem görüyor. Diğerleri zincir marketlerin istekleriyle şekillendirdiği bir piyasa haline geliyor. Tarladan 50 kuruşa alınan malın rafta satıldığı fiyat 4.5 lira.”
Türkiye’de 5-10 tane büyük market market zinciri olduğuna dikkati çeken Kılıç, “Her birinin 5-10 bin mağazası olan adamlarla siz 50-100 tane tanzim satış mağazalarında başa gelme şansınız olmuyor. Zincir marketler içinde tanzim satışa yer ayıracaklar” dedi.
