29 Nisan’da 2021 de başlayan ve 17 Mayıs 2021'de sona erecek olan "tam kapanma" süreci, Ramazan Bayramı’nı da içine alıyor...

Söz konusu tam kapanma sürecinden muaf olan bazı işyerlerinde fiziksel mesafeyi azaltmak ve tam kapanma sürecinin koronavirüs salgını ile mücadeledeki etkinliğini artırmak için Ramazan Bayramı tatili işverenler tarafından uzatılabileceği konuşuluyor.

Kapanma süreci içinde Ramazan Bayramı 12 Mayıs Çarşamba arife günü başlayan ve 15 Mayıs Cumartesi günü sona eren Ramazan Bayramı’nın öncesindeki pazartesi gününden itibaren 2.5 günün tatil edilmesiyle işyerlerindeki yoğunluğun azaltılması ve virüsün yayılmasını engellemesi mümkün. İşverenlerin tatil sürelerini birleştirebilmesi için birçok yol bulunuyor.

Evet, İş Kanunu’nda düzenlenen “telafi çalışması” uygulaması, bu gibi durumlar için dayanılan bir yasa... İşte bu yasaya göre işverenler resmî tatillerden önce veya sonra iş yerini tatil ederek bütün çalışanlarına izin verebiliyor.

Bu Ramazan Bayramı'nda işverenler bayram öncesi 2.5 günü tatil ederek, tatil sürelerini daha sonraki iki ay içinde çalışanlarına telafi etme günleri belirleyebilirler. Bu durum alınan tedbirlere ek olarak tamamen işverenin onayına bağlı bir karar olmakla birlikte virüs salgınının kontrol altına alınması için olumlu bir tablo olduğu ve iş yerinde çalışanların daha güvenli çalışabilecekleri söyleniyor.

Telafi çalışmasında işverenler, tatil sonrası belirli periyotlar halinde ve Kanundaki hükümlere uygun olarak işyerinde günde en fazla 3 saat çalıştırabilecek. Kanunen bir işçi işyerinde günlük 11 saat çalışma süresini geçemez.

Bunu bir örnekle açıklayacak olursak: günde 9 saat, haftada 5 gün çalışılan bir işyerinde günde en fazla 2 saat telafi çalışması yaptırılabilir. Günlük çalışma süresi 11 saati geçemeyeceği için bu işyerinde telafi çalışması günde en fazla 2 saat olabilecektir. Günde 1’er saat veya yarım saatlik süreler şeklinde de telafi çalışmasının yaptırılması mümkündür.

Arife günü çalışılması gereken yarım güne karşılık işverenin yıllık izin kullandırıp kullandıramayacağı, işçinin bu yarım gün için yıllık izin talep edip edemeyeceği tartışmalı konular arasında yer alıyor.

İş Kanunu’nun 56. maddesine göre, “yıllık ücretli izin süreleri tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.” deniliyor. Ancak mevzuat da yarım günlük yıllık ücretli izin kullanılabileceğine dair herhangi bir hüküm içermiyor. Böyle olunca da kafalar karışıp herkes konuyu farklı şekilde yorumluyor.

İş kanunu yıllık ücretli izni gün üzerinden belirlediğinden, kanunun gün kavramına üstünlük tanıdığı düşünülebilecektir. Aynı şekilde, yıllık ücretli iznin temel amacı da çalışanın yıl içinde mümkün olduğunca kesintisiz sürelerle dinlendirilmesi olduğundan, ilgili hükmün günü esas aldığı sonucuna ulaşılabilecektir.

Telafi çalışması yaptıracak olan işverenler resmi tatil günlerinde işçisini çalıştıramazlar. Örneğin haftanın 5 günü çalışan bir işçi cumartesi ve pazar günleri telafi çalışması yapamaz. Diğer taraftan, işveren telafi çalışmasını iş yerini kapattığı günün bitiminden itibaren 2 ay içerisinde yaptırmak zorundadır. Bu bakımdan, 2 aylık sürenin dolmasının ardından işçilerin telafi çalışması yapmaya zorlanması sözkonusu bile değildir.

İşveren Ramazan Bayramı öncesindeki süre için iş yerini kapatarak telafi çalışması yapmaya karar verdiğinde işçilerden muvafakat almasına gerek yoktur. Bu bakımdan, işçilerin de bu duruma riayet etmemek gibi bir hakları bulunmuyor. Yani, işçi istese de istemese de telafi çalışması yapmak zorundadır.

Telafi çalışmasında günlük çalışma süresinin üzerinde çalışan işçiler işverenden fazla mesai ücreti talep edemezler. Telafi çalışmasına konu olan günlerde çalışmadıkları günler için ücretlerinden herhangi bir kesinti yapılmayan işçiler aynı şekilde telafi çalışması döneminde günlük çalışma süresinin üzerinde çalıştıkları günler için fazla mesai ücreti de alamazlar.

Kanunda telafi çalışmasının getirilmesinin amacının da bu yarım günlük sürelerin yıllık izin süresinden düşülemeyecek olması olduğu düşünülebilecektir. Aynı şekilde kanundaki “işveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez” hükmü de aynı görüşü desteklemektedir. Bu nedenle, yarım güne karşılık yıllık izin süresinin düşürülemeyeceği, yıllık iznin en azından bir gün olarak kullanılması gerektiği yorumlanmaktadır.