Yaz geldi, tatil sezonu açıldı. İnsanlar artık doğa ile iç içe. Bu da yılanlar gibi tehlikeli hayvanlarla karşılaşmak anlamına geliyor. Türkiye'deki yılanların çoğu zehirsiz. Ancak ilk bakışta bunu anlamak mümkün olmayabilir. Ancak hangi yılan zehirli, hangisi zehirsiz ayırt edebilmek için bazı pratik ipuçları da var. Siz siz olun yılan gördüğünüz yerden uzaklaşın. Unutmadan 'yılanı gördüğün yerde öldür' anlayışı da tamamen yanlış. Bir çok insan için korkutucu olsa da, zararlı ya da değil, bu hayvanların ekosistemin dengesi için kritik görevleri bulunuyor.
Bazı yılan türlerinin neslinin tükenmek üzere olduğunu da kayda geçirelim.
Türkiye’deki zehirli yılanları, özelliklerini, yaşadığı bölgeleri derledik. İşte uzunlukları, renkleri ve karakteristik yapılarıyla Türkiye’de yaşayan 15 zehirli yılan türü…
Engerekgiller familyasından bir yılan türü olan boynuzlu engerek, sırt bölgesinden gri, sarı ve kahverengi renklerindedir. Baş kısımlarında boynuza benzeyen küçük bir çıkıntı bulunmaktadır. Eylül-Ekim aylarından Mart-Nisan aylarına kadar kış uykusuna yatan boynuzlu engerek yılanının boyu genel olarak 50-60 cm kadardır. Üst çenelerinin ön tarafında zehir dişleri bulunmaktadır. Zehirli olan boynuzlu engerek yılanı, Türkiye’de genellikle kumlu bölgelerde yaşamaktadır. Çalılık ve taşlık bölgelerde de görülebilmektedir. Trakya, Batı, Doğu, Kuzeydoğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nde dağılım göstermektedir.
Boyları 2 metreye kadar ulaşan çukurbaşlı yılan, pullu sürüngenler familyasında bir türdür. Türkiye’nin hemen hemen her bölgesinde kolaylıkla rastlanabilen çukurbaşlı yılan, sadece Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yoktur. Bitkisi az olan yerlerde yaşayan bu yılan türü, zehirli yılanın vücudunu kaplayan pullar hafif çıkıntılı bir yapıya sahiptir.
Sırtı siyah, gri, sarı ve kırmızı renklerde olan Kafkas Engereği, Hopa engereği olarak da bilinmektedir. Genellikle kemiriciler, çeşitli omurgasızlar ve kertenkelerle beslenirler. Boyları 50-60 cm aralığındadır. Fakat daha büyük olanlarına da rastlanmaktadır. Genel olarak yağmur ormanlarının taşlık bölgelerinde yaşayan Kafkas Engereği, Türkiye’de Hopa Artvin civarında bulunmaktadır. Bölgede yaşayan vatandaşlar tarafından Hopa engereği olarak adlandırılan bu türün nesli ise tükenmek üzeredir.
Genellikle Türkiye’nin Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde Kars ve Ardahan ile Güneybatı Anadolu Bölgesi’nde görülen bir yılan türü olan küçük engerek, 50 cm’ye kadar uzanan bir boya sahiptir. Gözbebeği dikey şeklinde olan bu tür, Türkiye’de yaşayan en küçük engerek türüdür. Genel olarak böcek ve kertenkelelerle beslenmektedir. Avını önce zehirlemekte ve sonra da yutmaktadır.
Yarı zehirli yılan türleri arasında yer alan kedi gözlü yılan, genellikle Alanya’da görülmektedir. Antik kentlerde rastlanan bu tür, 80 santimetreye kadar ulaşan boyları ve zehirli dişleri ile üst çenelerinin arka tarafında yer alan zehirli dişleri aracılığıyla avını zehirlemektedir.
Türkiye’nin en zehirli engerek türleri arasında yer alan Ağrı Engereği, sırtında baş bölgesinden kuyruğa kadar uzanan sarı veya kiremit renkli lekelere sahiptir. Bu nedenle kolayca fark edilir. Başının üzerinde küçük siyah benekler bulunmaktadır. Genel olarak küçük kemiriciler ve diğer yılanlarla beslenen Ağrı engereği, kertenkele ve kuşlarla da beslenmektedir. Türkiye’de Doğu Anadolu’da Kars, Ağrı, Iğdır, Van ve Hakkari civarlarında taşlık alanlarda yaşayan Ağrı engereği, genellikle geceleri avlanmaktadır.
Şeritli engerek yılanı, engerekgiller ailesindendir. Sırt bölgesi kül rengindedir. Fakat grimsi kahverengi olanları da bulunmaktadır. Bu yılan türü, sırtından başlayıp kuyruğuna kadar uzanan siyah ya da koyu kahverengi benekleri aracılığıyla fark edilmektedir. Bu benekler, bazı zamanlarda birleşerek baklava desenli, dalgalı ya da zikzaklı şeritler oluşturmaktadır. Şeritli engerek yılanlarının boyları 70-80 cm uzunluğundadır. Genel olarak ormansız ve taşlık alanlarda yaşayan şeritli engerek yılanları, yüksekliği 2 bin metre olan bölgelerde görülmektedir. Genel olarak kemirgen ve kuşlarla beslenen bu yılan türünün yavru olanları dahi yetişkin bir insanı etkileyecek kadar zehir taşımaktadır.
Türkiye’de nadir görülen türler arasında yer alan Baran engereği, 55 cm’ye kadar uzanan bir boya sahiptir. Kuyruk uçları sarı olan bu tür, kısa boylu bitkilerin altında ve taşlık yerlerde yaşamaktadır. İsmini Türkiye’nin önde gelen herpetologlarından Prof. Dr. İbrahim Baran’dan almaktadır. Sakarya, Torosların Silifke gibi bölgelerde habitatın uygun olduğu alanlarda görülen zehirli yılan türlerinden biridir.
Genel olarak taşlık ve kayalık alanlarda yaşayan darevski engereğinin sırt deseni sarımsı gri zemin rengi üzerinde kahverengi zikzak şerit şeklindedir. Türkiye’de sadece Kars ve Artvin^’de görülen darevski engereğinin vücut uzunluğu 25 ila 42 cm aralığında değişmektedir.
Nesli tükenen zehirli yılan türleri arasında bulunan Wagner engereği, genel olarak dağlarda, ormansız ve taşlık olan az bitkili yerlerde yaşamaktadır. Yüksekliği bin 200 ile 2 bin metre arasında bulunan yerlerde yaşayan Wagner engereği, Türkiye’de Kars ilinde habitatın uygun olduğu alanlarda dağılım göstermektedir.
Sadece Artvin’de, Çoruh Nehri’nin yakınlarında yaşayan Çoruh Engereği, Türkiye’de nesli tükenmekte olan yılanlar arasında yer almaktadır. Bu türde sadece 50 çift kaldığı düşünülmektedir.
Zehirli yılanlar grubunda yer alan Çoruh Engereğinin vücudunda pullar bariz çıkıntılı bir yapıdadır. Gözlerinin şekli ise dikey biçimindedir. Ortalama 40-50 cm uzunluğundadır.
Endemik bir tür olan beyaztabanlı dağ engereğinin toplam vücut uzunluğu 60 ila 130 cm arasında değişmektedir. Genel olarak Sivas ve Kahramanmaraş civarında yaşadığı bilinen bu türün başının üstünde koyu renkte iki oblik bant deseni bulunmaktadır. Doğada nadir olarak görülen türlerden biridir.
Küçük boyuna aldırmayın, zehri bir insanı dakikalar içinde öldürebilmektedir.
Türkiye’nin güneyinde bulunan dağlara özgü zehirli bir engerek türü olan Bolkar engereği, büyük ve ince boyunludur. Başı üçgen şeklinde olan bu tür, doğada çok sık karşınıza çıkabilir. Zehri son derece öldürücüdür.
Türkiye’de yaşayan tek kobra türü olarak bilinen çöl kobrası, genel olarak Doğu illerinde, özellikle de Şanlıurfa’da görülmektedir. Bu bölgede kurak alanları kendine yaşam alanı olarak seçen çöl kobrasının boyu 120 santimetreye kadar uzanabilmektedir. Gözleri diğer yılan türlerine göre iridir ve vücudu tek renklidir Parlak siyah ya da siyahımsı koyu kahverengi renklerinde görülen çöl kobrası, en zehirli yılan türleri arasında yer almakta ve karayılan ile karıştırılabilmektedir.
Şanlıurfa il merkezinin batısında yer alan dağlık kısımda ve kayalık yamaçlarda yaşamaktadır.
Şanlıurfa'da çok sık görülen Çöl Kobrası, avunu öldürmeden canlı canlı yutmasıyla bilinmektedir.
Engerekgiller familyasının bir diğer yılan türü de koca engerek yılanıdır. Sırt bölgesinde genellikle grimsi kahverengi tonları bulunmaktadır. Genellikle fare gibi küçük kemiriciler, kuşlar, kertenkeleler ve çeşitli omurgasız hayvanlarla beslenen koca engerek yılanı, yemeden önce avlarını zehirleyerek öldürmektedir. Türkiye’de Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da, Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yayılım göstermekte ve ova, bahçe, tarla gibi alanlarda yaşamaktadır. Türkiye’deki zehri en ölümcül yılan olarak bilinmektedir.
Tek ısırığı koca bir hayvanı ya da insanı öldürmeye yeten Koca Engerek, gördüğünüz yerde kaçmanız gereken yılanlar arasında bulunoyr.
Mustafa Yüce 30 Mayıs 2022 21:20
Editör engerek tezi hazırlar gibi liste yapmış. Yav şapşikmisiniz arkadaş çöl engereği Türkiye'de ne yapsın. Afrika mı burası