Demokrasinin kara günü: 27 Mayıs darbesi! Yassıada zihniyeti hiç değişmedi
Türk demokrasi tarihinin kara günlerinden biri olan 27 Mayıs 1960 darbesiyle ilgili yeni belgeler oraya çıktı. Darbecilerin Menderes’in idamını iki yıl önceden kafaya koydukları ortaya çıktı. Bazı darbecilerin ise Yassıada’da sanıkların avukatlarıyla görüşmelerini dinlediği bazılarının ise duruşmaya kadın görünümlü olarak katılarak takip ettiği ifade edildi.
Bugün 27 Mayıs 2022. Türkiye demokrasi tarihinin belki de en büyük kara günlerinden biri olan 27 Mayıs 1960 darbesinin üzerinden 62 sene geçti. Başvekil Adnan Menderes ve arkadaşların idamıyla neticelenen ihtilalin karanlık günleri ise ortaya çıkan yeni belgeler ile aydınlanmaya devam ediyor. Ortaya çıkan yeni belge ve fotoğraflar: dönemin kirli propagandası ve hikayelerini net bir şeklide ortaya koydu.
1958’de çizilen yassıada haritası
“BU DARBE KÖTÜ GELENEK OLUŞTURDU”
Yıllardır akademik olarak 27 Mayıs’ı araştıran Dr. Rasim Koç da, arşiv ve sahafları dolaşıp darbenin şahitleriyle konuşarak onlarca yeni fotoğraf ve belge keşfetti. Dr. Koç, bunlardan bir kısmını Lale Yayıncılık etiketiyle neşredilen “Günah Adası Yassıada” kitabında ortaya koydu. Sorularımızı cevaplayan Dr. Rasim Koç, bilinmeyen bazı belge ve fotoğrafları da Türkiye gazetesi okuyucuları ile paylaştı. 27 Mayıs Darbesinin nelere mâl olduğunun tam olarak gün yüzüne çıkarılması gerektiğini söyleyen Koç “27 Mayıs, demokrasiyi, devleti ve ekonomik hayatı etkilemiş, cumhuriyet tarihinin ilk darbesidir. Böylece kötü bir gelenek de oluşturmuştur. Bu gelenek, demokrasinin ve sağ düşüncenin gelişimini de engellemiştir” diye konuşuyor.
Bu da şehir efsanesi sanılan hikâyenin fotoğraf karesi... Darbecilerin başsavcısı, Adnan Menderes’in Başbakanlık makamındaki kasasından çıktığını iddia ettiği bir kadın iç çamaşırını mahkeme salonunda gösteriyor!
HER ŞEY BELLİYMİŞ
Dr. Rasim Koç, 1957-58’deki “9 Subay Olayı”nda darbe oluşumu içerisindeki subayların beraat ettikten sonra 27 Mayıs’ı planladıklarını söylüyor. 1958 yılında hazırlanan ve koleksiyonunda yer alan Yassıada Planının da bunu ispat ettiğini, Demokrat Partililerin nasıl mahkûm edileceğinin iki sene önce belli olduğunu anlatıyor. Dr. Rasim Koç, Dolmabahçe İrtibat Bürosunun 1960 yılının Ağustos ayında hazırladığı "Ada Planı" isimli hizmet içi kitapta da bu haritanın yer aldığını kaydederek "Kitapta Yassıada’da yapılacak her şey yer alıyor. Adaya giden gemilerde istihbarat personelinin yolcuları nasıl dinleyeceği, askerlerin neler yapacağı, nasıl fotoğraf çekileceği gibi şeyler bu eserde yazılmış" diye konuşuyor.
Sanıkların avukat ve yakınlarıyla yapacakları görüşmeler için ayrılmış özel alana dinleme cihazları yerleştirilmiş. Sanıkların, avukat ve aileleriyle yaptıkları konuşmalar dinlenip kayıt altına alınmış.
FOTOĞRAFLARI GÖMMÜŞLER
500’e yakın vesika ve fotoğraftan oluşun 27 Mayıs koleksiyonuna sahip olan Koç, bunun ortaya çıkış hikâyesini ise şöyle anlatıyor: Akademik olarak darbe dönemine bir ilgim vardı. 27 Mayıs’ta Yassıada’da görev yapmış bir subayı tanıma fırsatım oldu. Sonrasında onun bahsettiği başka isimlere ulaştım. Kendi ailemde de Demokrat Parti’de siyaset yapmış isimler vardı. Koleksiyondakilerin bazılarını bu isimlerden, bazılarını da sahaflardan elde ettim. Kimi asker yakınları ellerindeki belgeleri bahçelerine gömmüştü. Benim koleksiyonum arasında onlardan da var.
İlan panoları ilk defa 27 Mayıs darbecileri tarafından kullanılmış. Büyükşehirlerin ana caddelerine asılan yazı ve fotoğraflarla algı oluşturulmaya çalışılmış.
HER ŞEY DOLMABAHÇE’DE PLANLANDI
İhtilalcilerin, 27 Mayıs döneminde fotoğraf, afiş ve karikatürlerle büyük bir propaganda yaptığını söyleyen Koç “Yassıada’daki bütün belgeler tek bir noktada toplanmış. O da İstanbul’da Beşiktaş Deniz Müzesinin bulunduğu yerdeki Millî Birlik Komitesi Dolmabahçe İrtibat Bürosuydu. Oradan verilen emirlerle karikatürler çiziliyor, Yassıada’da çekilen fotoğraflarla propaganda yapılıyordu. Ayrıca fotoğraflar yabancı basına da parayla satılıyordu. Bu gelirlerle Konya’da imam hatip lisesi açılmıştı. Yani ‘Aslında biz dine saygılıyız’ diye propaganda yapıldı” şeklinde konuşuyor. Koç “Ne kadar ironik bir durum ki Dolmabahçe İrtibat Bürosundaki subaylar oradan ayrılırken, Deniz Müzesinin arşivini de talan ettiler. Deniz Müzesinin kuruluş tezkeresini bile almışlar. O belge elime geçti; yakında müzenin komutanına teslim edeceğim” diyor.
Yassıada’da dinleyiciler arasına kadın kıyafeti giymiş bir istihbarat görevlisi de oturtulmuş.
