Kanal İstanbul güzergahı, maliyeti, İstanbul'a etkisi... İşte tüm yönleriyle çılgın proje

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2011 yılında ‘’çılgın proje’’ olarak tanıttığı Kanal İstanbul projesi için hazırlıklar tamamlandı. Bugün ilk temel atma töreni Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla Başakşehir’de kurulan şantiyede gerçekleşecek. Gündemden düşmeyen proje hakkında sayısız iddia ortaya atılsa da birçoğu gerçeği yansıtmıyor. Kanal İstanbul güzargahı ve proje ile ilgili bilinmesi gerekenleri derledik. 

KANAL İSTANBUL NEDEN YAPILIYOR?

İhtiyaçlar doğrultusunda ortaya çıkan Kanal İstanbul projesi ilk olarak İstanbul’un daha güvenli bir şehir haline gelmesine yardımcı olacak. Gemi trafiği Süveyş Kanalı’nın yaklaşık üç katı olan İstanbul Boğazı, Karadeniz ve Akdeniz arasına alternatifi olmayan bir geçit. Gemi trafiği açısında birçok risk barındıran İstanbul Boğazı’ndan her yıl yaklaşık 43.000 gemi geçiş yapıyor.

Günümüzde İstanbul Boğazı’nı tehdit eden baskılar şunlar:

• Gemi trafiğinde tonaj artışı,
• Son yıllarda gemi boyutlarının büyümesi,
• Petrol, doğalgaz gibi yanı ve patlayıcı tehlikeli maddeler taşıyan gemi ve tanker geçişlerinin artması.

Bunların yanında İstanbul Boğazı’ndaki şehir içi günlük 500 bin yolcu kapasiteli şehir hatları deniz trafiği, kuvvetli akıntılar, transit geçiş yapan gemiler ve riskli keskin dönüşler de Kanal İstanbul ihtiyacının doğmasına neden oldu.

Milyonlarca İstanbullu için yaşam, ticaret ve geçiş yeri olan Boğaz, gemi trafiğinin riskleriyle her geçen gün daha tehlikeli bir yer haline geldi. 100 yıl önce yılda yaklaşık 4 bin olan gemi trafiği günümüzde 50 bine ulaştı. Bu durum gemi trafiğini tek yönlü uygulamasına mecbur bıraktı. Tek yönlü trafik organizasyonu nedeniyle büyük gemiler İstanbul Boğazı’ndan geçmek için ortalama 15 saat bekliyor. Hava şartları ve trafik gibi etkenler bu sürenin 3-4 güne ve hatta haftaya çıkmasına neden oluyor.

Tüm bu riskler yalnızca Boğaz için değil, aynı zamanda ticaret merkezi İstanbul’un da tehlike altında olduğunu gösteriyor. Bu durum Kanal İstanbul projesi gibi alternatif bir geçiş yoluna olan ihtiyacı ortaya koyuyor.

Kanal İstanbul’un neden yapıldığını özetleyecek olursak;

• Boğaz’ın tarihi ve kültürel yapısının korunması ve güvenliğin sağlanması,
• Deniz trafiğinden kaynaklanan yükün azaltılması,
• İstanbul Boğazı deniz trafiğinin güvenli hale getirilmesi,
• Denizde can ve mal güvenliğinin sağlanması,
• Uluslararası deniz trafiğine açık ve uygun bir su yolu oluşturulmasıdır.

KANAL İSTANBUL GÜZERGAHI

Kanal İstanbul güzergahı birçok İstanbullu tarafından merakla takip edilen konulardan bir tanesi. Kanalın nereden geçeceğine karar vermek için 5 ayrı alternatif koridor üzerinde çalışılmıştır. Kanal İstanbul güzergahına karar verilirken şu unsurlar gözönüne alındı: 

• Çevresel etkilere
• Yerüstü su ve toprak kaynaklarına
• Yeraltı su kaynaklarına
• Ulaştırma ağlarına
• Kültür ve doğa varlıklarına etkisi

Kanal İstanbul koridorunun 6.149 m’lik kısmı Küçükçekmece’de 3.189 m’lik kısmı Avcılar’da, 6.061 m’lik kısmı Başakşehir’de, geri kalan 27.383 m’lik kısmının ise Arnavutköy’de yer alması planlandı. Kanal İstanbul denizlerdeki en büyük gemi olarak belirlenen; boyu 275 metre, draftı 17 metre ve ortalama 145.000 tonluk tankerlerin geçişine imkan sağlayacak. Bu boyutlardaki gemilerin geçişi için en uygun güzergah ise Küçükçekmece Gölü- Sazlıdere Barajı- Terkos hattı olarak belirlendi.

KANAL İSTANBUL PROJESİ NE ZAMAN BİTECEK?

Kanal İstanbul’un başlama ve bitiş süreleri hakkında Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklama yaptı. Erdoğan, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamasında Haziran sonunda Kanal İstanbul projesinin temelinin atılacağını duyurmuştu. Bugün projenin ilk adımı olan köprünün temel atma töreni gerçekleşecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan, projenin İstanbul’a hem coğrafi hem de stratejik katkısının olacağını vurguladı.

Erdoğan, ‘’ Kanal İstanbul'u şehrimize kazandırmak üzere temelini atıyoruz. Rahatsız olanlar var, olacaklar, varsın olsunlar. Biz bu eserleri İstanbul'umuza, İstanbullu bütün vatandaşlarımıza kazandırdıkça onların onuru, onların bunlardan inanıyorum ki şevk alacağı bir İstanbul’’ açıklamalarında bulundu.

Kanal İstanbul’un inşaat öncesi hazırlık çalışmaları yaklaşık 1,5 yıl sürecektir. Kanal inşaatı için öngörülen süre ise 5.5 yıl. İnşaat süreci normal bir şekilde ilerlerse projenin yaklaşık 7 yılda tamamlanması bekleniyor.

KANAL İSTANBUL MALİYETİ NEDİR?

Kanal İstanbul projesi hakkında en çok sorulan sorulardan biri, ‘’Kanal İstanbul kaç paraya yapılacak?’’ sorusu oldu.  Kanal İstanbul için projesi için yat limanı, konteynır limanları, rekreasyon alanı ve lojistik merkezi yapılması hedefleniyor.

Proje inşaatının güvenli ve sağlıklı bir şekilde devam etmesi için alınan önlemler şöyle:

• Karadeniz ve Marmara denizi girişlerine dalgakıranlar,
• Acil bağlama alanları,
• Römorkör bağlama alanları,
• Deniz fenerleri,
• Bakım istasyonu,
• İşletme binaları,
• Gemi trafik sistemi,
• Seyir yardımcıları

Kanal İstanbul’un su kanalı, köprü ve yollarını içeren projeler Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından ihaleye çıkıyor. Kanal inşaatı için tahmini maliyet 75 milyar TL olarak açıklandı. Projenin kamu ve özel iş birliğinde tamamlanması hedefleniyor.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Kanal İstanbul'un ortalama 12 yılda meliyetini çıkaracağını söyledi. Bakan, “Kanalın üzerindeki 6 tane köprüden bir tanesinin temelini atacağız. Kanal İstanbul olmasaydı küçük bir köprü yapılacaktı, Kanal İstanbul’a göre dizayn edildi. 1 yıl hazırlık, 5 yıl da yapım olarak düşünüyoruz, 6 yıl diyebiliriz. Finans çalışmaları aktif olarak devam ediyor. Son 5 yılda yoğun bir çalışma var. 30 farklı sektörde 200’ün üzerinde uzman bilim adamlarıyla çalışıldı. Önümüzdeki 100 yıla damga vuracak bir hareketten bahsediyoruz’’ dedi.

KANAL İSTANBUL EKONOMİYE KATKI SAĞLAR MI?

Kanal İstanbul projesi Montrö Boğazlar Sözleşmesine dahil olmayacağından ton başına yaklaşık 5.5 dolardan fiyatlanacak. Kanal İstanbul’un hedeflene kapasiteye ulaşması durumunda yıllık 8 milyar dolar kazanç getirecek. Aynı zamanda kanal inşaatında yaklaşık 10.000, işletme aşamasında, kanal ve limanlar, lojistik merkez, yat limanı gibi işletmelerde 100.000 fazla insanın çalışması bekleniyor.

Projenin tamamlanmasının ardından bölgeye de yeni bir yerleşim planı amaçlanıyor. En fazla 5 katlı olacak şekilde planlanan yatay mimari ile bölgede kıyı tesisleri, sosyal alanlar, turizm alanları, üniversite, kongre ve fuar alanları yer alacaktır. Bölgede proje sonrası beklenen nüfus 500.000 kişidir.

KANAL İSTANBUL İNŞAATI

Kanal İstanbul projesi hakkında endişeyle takip edilen bir diğer konu inşaat sürecinin nasıl olacağıdır. Kanal inşaatından çıkan hafriyatın ne kadar olacağı ve nereye gideceği vatandaşlar tarafından merak edilmektedir.

Kanal inşaatından çıkması beklene hafriyat miktarı 1.17 milyar m3’tür. Bu miktar İstanbul şehri içerisindeki diğer hafriyat alanlarından bağımsız bir döküm sahasına bırakılacaktır. Kazıdan çıkması beklenen malzemeler, Karadeniz’de kıyı dolgusu olarak kullanılacak. 

Kanal İstanbul’un şehir trafiğini olumsuz etkileyeceği iddiaları ise doğruyu yansıtmıyor. Kanal inşaatı ve hafriyatının İstanbul trafiğine bir etkisi bulunmuyor. Kanaldan çıkan malzemeler kendi çalışma koridoru içindeki yollar kullanılacak Karadeniz’e taşınacak. Kanal İstanbul inşaat süreci boyunca TEM ve E-5 gibi yoğun trafikli yollar kapanmayacak.

KANAL İSTANBUL DEPREMİ TETİKLER Mİ?

Kanal İstanbul projesinin olası bir İstanbul depremini tetikleyeceği iddiası da yine gerçek olmayan bilgiler arasında yer alıyor. Deprem, yer kabuğunu oluşturan yüzlerce km kalınlığında olan levhaların hareketlenmeleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Kanal İstanbul 20.75 m derinliğinde bir projedir. Bu derece sığ bir inşaatın kilometrelerce kalınlıktaki levhaları tetiklemesi mümkün değil.

Metro, köprü, AVM gibi insan eliyle yapılan bu tarz projelerin hiçbirinin depremi tetikleme ihtimali bulunmuyor. Bunun yanında Kanal İstanbul güzergahında aktif bir fay hattı bulunmuyor. Kanalda oluşacak su hacmi de hiçbir sismik harekete neden olmayacak. Aksine olası büyük İstanbul depremi göz önüne alınarak çevrede yatay mimari temelli depreme dayanıklı bir yerleşim olacak. 

Bir diğer iddia ise kanalın İstanbul’da kuraklığa yol açacak olması... İstanbul’un halihazırda yıllık su tüketimi1 milyar 60 milyon m3 olarak belirlenmiştir. Kanal İstanbul’un etkileyeceği göllerden olan Terkos Gölü’nün mevcut kapasitesi yılda 133.9 milyon m3’tür. Kanal nedeniyle bu kapasite 2.7 milyon m3 düşecek. Ancak bunun İstanbul’a etkisi binde 2.5 yani yok denecek kadar az.

Sazlıdere Barajı’nın yıllık verimi ise, 49 milyon m3’tür. Sazlıdere Barajı’nın yüzde 61’i Kanal içinde kalması beklenmektedir. Geri kalan yüzde 39’luk kısım ise korunacaktır. Buradaki su kaybının İstanbul geneline etkisi ise yüzde 2,8 olarak belirlendi. 

Bu rakamlar göz önünde bulundurulduğunda, Kanal İstanbul’un toplam su rezervine etkisi  yüzde 3 olacak.