Edebiyatta grotesk nedir? | Grotesk ne anlama gelir?

Grotesk, bir mimarlık terimi olarak Eskiçağ Roma dönemi mimarisinde yapılan, insan, hayvan ve çiçek figürlerinin komik bir tarzda birleştirilerek abartılı süsleme tarzıdır diyebiliriz. Bir tiyatro terimi olarak grotesk, kaba gülünçlüklerden, tuhaf ve olmayacak şakalaşmalardan yararlanan, bağdaşmaz durumları, karşıt görüntüleri şaşırtıcı biçimde birleştiren, temelde ciddi ama görünüşte gülünç ve abartılı olan güldürü tarzıdır. Avrupa’da ve özellikle edebiyat alanında alışılmadık çağrışımlar yapacak şekilde, nesne ve olayların beklenmedik, fantastik ya da şaşırtıcı bölümleri yoluyla, gerçek dünyadaki ölçek, biçim ve ilişkilerden bilerek kaçmayı getiren bir sanatsal yöntem olarak bilinmektedir.

Grotesk gerçekçilik nedir?

Evet değişik görünüş biçimlerine ve ölçüsüne bakılmaksızın, Grotesk çoğu zaman çözülemez, içrek olana varacak denli aşırı bir yabancılaştırma olarak kendini ortaya koyar. Grotesk’in motif seçimi ve teması, alışılmadık, uyumsuz, korkutucu özellikler taşır. (J.Swiff, F.Goya vb.). Grotesk’te fantastik, olanın özel bir vurucu tarzda ortaya konuşuna rastlanır; böylece sanatsal yergiye de yol açılmış olur. Grotesk çözümleme çabaları, toplumsal tarihsel dönüm noktalarında ağırlık kazanır; bu arada da sanatçının kendi ideolojik konumuna göre, ya gerici gizemci ya da ilerici aydınlatıcı bir rol oynar bilgi süreci içinde.

Grotesk komedi türü mü?

Bunun belirleyici ölçütü, ortada yer alan grotesk biçimlendirme tarzının, çarpıcı imgesellik içinde, toplumsal yaşama ilişkin gerçek bir eğilim taşıyarak toplumsal yaşamı ilerici bir açıdan aydınlatıp aydınlatmamasıdır. Bu açıdan bakıldığında, gerçekçi ya da gerçekçi olmayan bir Grotesk’ten söz edilebilir; bu arada karmaşık geçiş biçimlerine de burada rastlanır (örneğin, güzel sanatlarda H.Bosch). Sözgelişi, Hoffmann’ın grotesk fantastik masallarında, insanların insanlıktan çıkmalarının nedenleri ve sonuçları, gelişen burjuva toplumda varlık ile görünüş arasındaki çelişkiler yansımasını bulur. Çoğu zaman saçmayla özdeşleşen geç burjuva modernist Grotesk’te, diyelim, Swift ya da Hoffmann’da görülen insanlığın kendi çelişmeleri içinde korunan bilgisine gitgide gölge düşürülür; yabancılaşma ve insanlıktan çıkmanın birçok çeşitlemesi, başlıca temasal çizgileri oluşturur burada, yergisel, saldırgan çizgiler tümüyle ortadan kalkar.

Edebiyatta grotesk nedir?

Diğer taraftan Grotesk, geç burjuva edebiyat kuramında, bilinemez, insana sonsuzca düşman olan dünyanın uygun bir sanatsal yansısı olarak alınır, tüm sanatsal alanlar ve sanat tarzları için vazgeçilmez görülür. Grotesk biçimlendirme çağımızda gerçekçi ve insancıl konumdan da ele alınabilmektedir. 20. yüzyılın il yarısındaki toplumcu gerçekçi edebiyatta, örneğin, Mayakovski’nin ‘Mystrium Buffo’suyla daha başka yapıtlar hep Grotesk’in alanına girer. Mayakovski, Brecht gibi sanatçıların fantastik grotesk araçlar kullanması, bize Grotesk’in yergi olarak yeğlenmiş oluşunu, toplumcu söyleme yardım ettiğini ve toplumcu gerçekçi yönteme ters düşmediğini gösterir. Toplumcu gerçekçi konumdan ele alınan Grotesk’in başlıca bir özelliği, sanatçının toplumun gelişme yasalarına bağlı oluşudur; burada, fantastik olan, hiçbir zaman bilinemezci, akıldışı olana kaymaz. Bilinçli toplumcu sanatçıların imgeleme gücü, grotesk biçimlendirme tarzına yeni olanaklar da açarak, Grotesk’teki gerçek estetiksel etkiyi göstermişlerdir.

Öte yandan Grotesk, bir yapıtın içinde, anlatışal biçimlendirici bir öğe olarak da yer alabilir. Çağdaş sanatta (örneğin, güzel sanatlarda), bu gibi çözümlemelere alımlama sürecinde gittikçe ilgi artmaktadır. Toplumcu gerçekçi sanatçılar, hep Grotesk’in ya da grotesk öğelerin gerçek etkileme işlevini ararlar. Bu tavır, modernist sanatta görülenlere bilinçli bir dünya görüşsel estetik karşıtlık oluşturur.

Grotesk tiyatro ne demek?

Grotesk, yaşanan gerçekle uzlaşmazlık, bağdaşmazlık gösteren oyunlarda kullanılır. Bu bağlamda, Grotesk önce romantik bireyin toplum düzeniyle uzlaşmazlık içinde olduğu romantik tiyatrolarda görülür. 19. yüzyıl farsında ele alınan Grotesk, başlıcalıkla dışavurumcu tiyatroda özel bir anlatım aracı olarak önem kazanmış; İtalyan Grotesk tiyatrosunda başlı başına işlenmiş, gerçeküstücü-avangart tiyatronun başlıca öğelerinden biri olmuş; saçma tiyatrosunda anlamlı bir biçimde kullanılmış, paradokslar kuramının özünü oluşturmuştur.