Vitamin eksikliği belirtileri nedir? Hangi vitamin eksikliği hangi belirtileri verir? A, B2, B12, C, E, K vitamin eksikliği...

Unutkanlık, saç dökülmesi, halsizlik, kilo kaybı, tırnaklarda kırılma, cilt kuruluğu, depresyon gibi belirtilerin sebebinin vitamin eksikliği olabileceğini hiç düşündünüz mü? Peki, vitamin nedir, eksikliği neden olur? Vitamin eksikliğini önlemek için neler yapılmalı, hangi vitamin eksikliği hangi belirtilere sebep olur? B12 eksikliğine ne iyi gelir? Haber detaylarında...

VİTAMİN NEDİR?

Vitaminler insan beden ve ruh sağlığını doğrudan etkileyen mikro besin öğeleri olarak tanımlanabilmektedir. 13 çeşit vitamin bulunmaktadır ve bu vitaminler vücut içindeki fonksiyonlarına ve günlük gereksinim duyulan doz miktarlarına göre farklılık gösterirler. Vitamin çeşitleri genel olarak yağda veya suda çözünebilme durumuna göre iki ayrı sınıfta incelenmektedir.

Yağda çözünen vitaminlerden; A, D, E ve K vitaminleri, vücut için gerekli olan günlük miktarın üstünde tüketildiklerinde vücutta depolanabilirler. Bu yüzden yetersizlik belirtilerinin gözlenmesi de yavaş olur. B ve C vitaminleri ise suda çözünen vitaminlerdir ve vücutta depolanamazlar.

Suda eriyen vitaminlerin fazlası ise boşaltım sistemi yardımıyla vücuttan atılmaktadır. Bu yüzden her gün vitamin almak çok önemli bir husustur. Suda çözülen bu vitaminlerin, depolanamadıkları için yetersizlik belirtilerinin gözlenmesi yağda çözünen vitaminlere kıyasla daha hızlı olmaktadır.

A VİTAMİNİ

Büyüme ve vücut metabolizması için gerekli olan başlıca vitamin çeşitlerinden biri olan A vitamininin en önemli görevleri; bağışıklık sistemini güçlendirmesi, hücre yenilenmesine katkı sağlaması, vücudu kansere ve enfeksiyonlara karşı koruması, göz sağlığını geliştirmesi ve parlak, sağlıklı bir cilde sahip olmaya yardımcı olmasıdır. Sağlıklı ve yetişkin bir bireyin günlük A vitamini gereksinimi erkeklerde 1000 mg iken kadınlarda 800 mg’dır. Kadınlardaki bu doz gebelik boyunca 1000 mg’a, emzirme döneminde 1200 mg’a kadar çıkabilir. Karaciğer, balık yağı ve havuç yüksek miktarda A vitamini içeren besinler arasındadır.

A Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?
A vitamin eksikliği aşağıdaki sağlık sorunlarına neden olur:

• Gece körlüğü, göz kuruluğu ve göz akı yumuşaması gibi görme bozuklukları
• Ciltte kuruluk, pul pul dökülme, kabuklanma
• Kemik ve diş gelişiminde rahatsızlıklar
• Saç ve tırnakta kırılmalar
• Yüksek tansiyon
• İştahsızlık
• Halsizlik

B1 VİTAMİNİ

Tiamin olarak da bilinen B1 vitamini, özellikle sinir sistemi sağlığı ile doğrudan ilişkilidir. Sinir hücrelerinin aksonlarını saran ve uyarıların hızla iletimini sağlayan miyelin kılıfın gelişimi için günlük yeterli miktarda B1 vitamini içeren besinler tüketilmesi gerekir. Besinlerin sindirimini sağlayan hidroklorik asit salgısının salınmasına da yardımcı olur. Ayrıca kan dolaşımının düzenlenmesine ve kardiyovasküler fonksiyonların işleyişinde de olumlu etkisi olan bir vitamin çeşididir. Beyin için gerekli olan enerjinn üretiminde de oldukça önemli B1 vitamini; vücudu stresin etkilerine karşı korur. Bu özelliğinden dolayı anti-stres vitamini olarak da anılmaktadır.
Bazı durumlarda vücudun B1 vitaminine olan ihtiyacının arttığı görülmektedir. Fazla miktarda alkol tüketimi; bireyin diyetindeki karbonhidrat miktarının diğer besin öğelerinden fazla olması; enerji gereksiniminin arttığı enfeksiyon, kronik rahatsızlık, gebelik, büyüme ve gelişme gibi durumlar ihtiyacın artmasına örnek verilebilir. Sağlıklı, yetişkin bir bireyin günlük alması gereken doz miktarı erkeklerde 1.2 mg, kadınlarda 1.1 mg, gebelik ve emzirme döneminde ise 1.4 mg’dır. B1 vitamini suda çözünün bir vitamin olduğundan depolanamaz ve fazlası idrar ile vücuttan atılır. Bu yüzden gereksinimden fazla alınan B1 vitaminin herhangi bir olumsuz sonucu bulunmamaktadır. En iyi B1 vitamini kaynakları ise tam tahıl ürünleri, et ve balıktır.

B1 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B1 vitamin eksikliği aşağıdaki sorunlarına sebep olmaktadır:

• Beriberi hastalığı (Sinir sistemi hastalığıdır)
• Sinir ve sindirim sistemi rahatsızlıkları
• Fiziksel koordinasyon bozuklukları
• Şişkinlik, hazımsızlık
• Kaslarda güçsüzlük
• Zihin bulanıklığı
• Cilt hastalığı
• Yorgunluk
• İştahsızlık

B2 VİTAMİNİ 

Diğer adı riboflavin olan B2 vitamini güneş ışığına duyarlı bir vitamindir. Bu yüzden riboflavin içeren gıdalar güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır. B2 vitamininin deri ve göz sağlığına etki ettiği bilinmektedir. Besin öğelerinin metabolizmada kullanımında önemli rolü olan bu vitamin çeşidi kanda homosistein amino asidinin yeterli miktarda bulunmasını da sağlar. Büyüme ve gelişmede rol alan flavin mononükleotid (FMN) ve flavin dinükleotid (FAD) adında iki önemli koenzimi içermektedir. Sağlıklı ve yetişkin bir insanın gereksinim duyduğu doz erkeklerde 1.3 mg, kadınlarda 1.1 mg, gebelikte 1.4 mg ve emzirme döneminde 1.6 mg’dır. B2 vitaminin en iyi besin kaynakları et, süt, yumurta, karaciğer ve yeşil sebzelerdir.

B2 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B2 vitamin eksikliği aşağıdaki sağlık sorunlarına neden olabilir:

• Anemi(kansızlık)
• Cilt rahatsızlıkları
• Sinir sistemi bozuklukları
• Görme bozuklukları, katarakt
• Ağız kenarında yaralanmalar, ağız içi yaralar
• Burun ve burun kenarında yaralanmalar

B3 VİTAMİNİ

Niasin veya nikotinik asit olarak da adlandırılan B3 vitamini sindirim ve sinir sistemi sağlığına destek verir. Enerji üretmek için kullanılan besin öğelerinin yapıtaşlarına çevrilmesine görev alır. Seks hormonları ve adrenalin, noradrenalin gibi stres hormonlarının düzenlenmesine de yardımcı olmaktadır. Dolaşım sistemine katkı sağlaması sayesinde; kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL (Low Density Lipoprotein) kolesterolü tedavisinde ve yüksek trigliserit düzeyinin azaltılmasında kullanılabilir. Beslenme düzeninde besinler ile alınan triptofan karaciğerde niasine dönüşür. Bu yüzden de niasin gereksinimi diyetteki amino asit çeşidi olan triptofanın seviyesine bağlıdır. Yapılan araştırmalar sonucunda kaliteli protein içerikli diyetin niasin gereksinimi de azalttığı bilinmektedir. B3 vitamininin en iyi kaynaklar bira mayası, balık, somon ve ay çekirdeğidir.

B3 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

• Pellegra hastalığı: Cilt, sindirim sistemi ve merkezi sinir sistemi ile ilişkili rahatsızlıktır.
• Cilt problemleri, ciltte yaralar
• Vücutta yanma hissi
• Ağız yaraları, dilde kabarmalar
• Sindirim bozuklukları
• Dolaşım bozuklukları
• Bulantı, kusma
• Yorgunluk, uykusuzluk
• Depresyon
• Baş ağrısı, baş dönmesi
• B5 Vitamini

Pantotenik asit olarak da adlandırılan B5 vitamini kan hücrelerinin (alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları) yapımında etkilidir. Aynı zamanda yağların ve bazı hormonların sentezlenmesinde rol alır. Sağlıklı, yetişkin bir bireyin günlük tüketmesi gerektiği doz miktarı 5 mg iken hamilelik ve emzirme döneminde bu miktar 7 mg’a çıkmaktadır. Brokoli, yumurta, karaciğer ve tahıllar B5 vitamininin en yoğun bulunduğu besinlere örnektir. B5 vitamini günlük tüketilen çoğu besinde bulunduğu için eksikliği ender rastlanılan bir durumdur.

B5 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?
B5 vitamin eksikliği kas ve baş ağrısı dışında aşağıdaki sorunlara neden olur:

• Kaslarda güçsüzlük
• Baş ağrısı, yorgunluk
• Karın ağrısı
• İshal

B6 VİTAMİNİ

Pridoksin olarak da bilinen B6 vitamini, oksijeni dokulara taşınmasında görevli olan kırmızı kan hücresi hemoglobinin oluşumunda etkilidir. Aynı zamanda damara zarar veren homosistein kimyasalının da seviyesini azaltır. B6 vitamininin; bağışıklık sistemininin güçlendirmesi, DNA onarımının sağlaması, sinir hücrelerinin iletimini sağlayan nörotransmitterlerin yapımında etkili olması, protein metabolizmasında proteinin aminoasitlere parçalanması gibi vücut metabolizmasında birçok önemli görevi vardır. Tükettiği protein miktarında artma oldukça B6 vitamini ihtiyacının da arttığı bilinmektedir. Sağlıklı ve yetişkin bireylerde günlük tüketilmesi gereken doz erkeklerde 2 mg, kadınlarda 1.6 mg, gebelikte 2.2 mg ve emzirme döneminde 2.1 mg kadardır. Yeşil yapraklı sebzeler, yumurta, karaciğer ve tavuk B6 vitamini yönünden kaliteli besinlerdir.

Karpal tünel sendromu (parmaklarda uyuşma ve bileklerde ağrı gibi belirtiler) tedavisinde, hamilelik döneminde bulantı ve kusmaları önlemesinde B6 vitamini gıda takviyesi olarak önerilebilir. Tiroidi fazla çalışan bireylerin B6 vitamini ihtiyacı da fazladır. Bu kişilerin ihtiyacını karşılayamaması durumunda kas güçsüzlüğü ortaya çıkmaktadır. Ayrıca gebelik, hamilelik, yaşlılık döneminde ve doğum kontrol hapı kullanan kişilerde B6 vitamini gereksiniminin fazla olduğu bilinmektedir. Ancak bilinçsiz kullanılan B6 vitamininin fazlası toksik etki oluşturabilir ve geri dönüşümü olmayan sinirsel sorunlara neden olabilir. Bu yüzden besin takviyesi olarak kullanılmadan önce dikkat edilmelidir.

B6 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?
B6 vitamin eksikliği bazı sağlık sorunlarına sebep olabilir:

• Egzama: Deride kaşıntı ve döküntüye neden olan bir hastalıktır.
• Dil ve deride çatlaklar
• İltihaplanma
• Anemi
• Sinir sistemi problemleri
• Depresyon
• Böbrek taşı oluşumu

B7 VİTAMİNİ 

Daha çok biotin adıyla bilinen B7 vitamini, ince bağırsaklarda bulunan yararlı bakteriler tarafından sentezlenebilir. Enerji üretimi için karbonhidrat metabolizmasına yardımcı olmaktadır. Özellikle saç ve cilt sağlığına olumlu vardır. Aynı zamanda diyabetik hastalarda insülin direncini düşürmek için önerilen bir vitamin çeşididir. Karaciğer, yumurta sarısı, badem ve soya iyi birer B7 vitamini kaynağıdır. Gün boyu tüketilen çoğu gıdada bulunduğundan dolayı eksikliği nadir görülür. Ancak yüksek doz biotin tüketildiğinde mide bulantısı ve ishal gibi durumlar ile de karşılaşılabilir.

B7 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?
B7 vitamin eksiliği’nde aşağıdaki durumlar görülür:

• Saç dökülmesi
• Saç ve tırnak kırılması
• İştahsızlık
• B9 Vitamini
• Folat veya folik asit olarak da isimlendirilen B9 vitamini DNA ve RNA sentezinde görevlidir. Yapılan araştırmalarda hafızayı güçlendirdiği, depresyon ve bunamayı önlediği görülmüştür. Bu sayede Alzheimer ve kolon kanserine karşı da mücadele eder. En önemli özelliği ise bebekte oluşan doğumsal gelişim bozukluklarının önlenmesidir. Bu yüzden gebelikten 3 ay öncesinde folik asit takviyesine başlanıp, gebeliğin ilk 3 ayı bitene kadar kullanılmaya devam edilmesi önerilir. Folik asit eksikliği ile doğan bebekte nöral tüp defekti (beyin ve omurilik ile ilgili anormallikler) veya megaloblastik anemi (kemik iliğindeki hücrelerin ve kandaki alyuvarların anormal büyüklükte olması) gibi doğumsal gelişim bozukluklarının olma riski yüksektir. Gebelik döneminde folik asit gereksinimi 0.4 mg kadardır. Karaciğer, yeşil sebzeler, mercimek ve nohut bol miktar B9 vitamini içeren besinler arasında yer alır.

B9 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B9 vitamin eksikliği durumunda aşağıdaki belirtiler görülebilir:

• Anemi
• Büyüme ve gelişmede gerilik
• Deride yaralar
• Yorgunluk
• İştahsızlık
• İshal
• Baş ağrısı
• Kalp çarpıntısı

B12 VİTAMİNİ

Bir diğer adıyla kobalamin olan B12 vitamininin vücuttaki işlevi folik asit ile benzerlik göstermektedir. B12 vitamini; DNA sentezinde, proteinin hücre içinde kullanımında ve enerji üretiminde görev alan bir vitamin çeşididir. Sinir sağlığı için oldukça önemlidir. Aynı zamanda büyüme ve gelişmede, kanda bulunan alyuvarların yapımında ve hücrelerin iletişimini sağlayan nörotransmitterlerin üretiminde görevlidir. B12 vitamininin vücutta emilimi iki adımda gerçekleşir. Vücuda besinler ile alınan B12 vitamini ilk olarak midenin iç zarı tarafından salgılanan hidroklorik asit yardımıyla bağlı olduğu proteinlerden kopar. Daha sonra midede salınan intrinsik faktör olarak bilinen bir proteine bağlanır ve emilim gerçekleşir.
Gastrit, mide ülseri gibi mide rahatsızlığı yaşayan bireylerde B12 vitamini emiliminde yetersizlik görülebilir. Mide kanserinden dolayı midenin bir kısmı alınmış olan bireylerin mide salgıları yeteri kadar salgılanamadığından B12 vitamini emilemeyebilir. Bu bireylerde oluşabilecek B12 vitamini eksikliğinin giderilebilmesi için düzenli takviye almaları önerilir. Sağlıklı, yetişkin bir bireyin günlük gereksinimi 2.4mg iken; bu değer hamilelikte 2.6 mg, emzirme döneminde ise 2.8 mg’a çıkmaktadır. B12’nin en iyi kaynakları et, et ürünleri, balık, süt ve peynir gibi hayvansal kaynaklardır. Bu yüzden vejeteryan veya vegan bireylerde eksikliğinin görülememsi için bitkisel kaynaklı sütler (badem sütü, hindistan cevizi sütü) önerilir. B12 vitamini eksikliği toplumda sık görüldüğünden çoğu multivitaminde bulunur.

B12 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

• B12 vitamin eksikliği durumunda aşağıdaki belirtiler görülebilir:
• Yorgunluk, halsizlik, uyuşukluk
• Unutkanlık, hafıza kaybı
• Konsantrasyon bozukluğu, dikkatsizlik
• Bağışıklık sisteminde zayıflık
• Çocuklarda iştahsızlık, depresyon ve büyüme geriliği
• Yürümede denge kaybı
• Alzheimer ve diğer sinir sitemi rahatsızlıkları
• Pernisyöz anemi: B12 vitamini eksikliği sonucu görülen düşük alyuvar miktarı.

B12 EKSİKLİĞİNE İYİ GELMESİ İÇİN NELER TÜKETİLMELİ? 

B12 vücuttaki en önemli vitaminlerden biridir, eksikliği durumunda sağlık problemleri başlar. B12 eksikliği yaşamamak için şu besinlerden sık sık tüketmek gerekir:

• Kırmızı et
• Tavuk
• Balık
• Karaciğer sakatatı
• Böbrek sakatatı
• Çeşitli deniz ürünleri (karides, midye)
• Süt
• Yoğurt
• Peynir
• Yumurta
• B12 vitamini hayvansal gıdalarda süt ve süt ürünlerinde oldukça fazla olmasıyla birlikte mayalı soya ürünlerinde de bulunur. Omega-3 kaynağı kuruyemişler, sebze ve meyve grupları ise B12 vitamini içermez.

C VİTAMİNİ

Kimyasal adı askorbik asit olan C vitamini, bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı dirençli olmayı sağlar. Vitamin C’nin vücuttaki genel özellikleri aşağıda sıralanmıştır:

• Kemik, diş, damar ve cilt sağlığını güçlendirir.
• Protein metabolizmasında rol oynar.
• Antioksidan özelliği sayesinde vücut içinde serbest radikallerle savaşır.
• Kan şekerini düzenler.
• Enerji üretimini ve stres ile alakalı hormonların salgılanmasında rol alır.
• Kan dolaşımını düzenler.
• Katarakt oluşumunu önler.
• Bağ dokusu bileşeni olan kolajen yapına destek vererek hücrelerin yenilenmesini sağlar.
• Vücutta demir emilimine yardımcı olur.
• Sağlıklı ve yetişkin bireylerin günlük C vitamini gereksinimi erkeklerde 90 mg, kadınlarda 75 mg, gebelikte 85 mg, emzirme döneminde ise 120 mg’dır. Sigara içen veya sigaraya maruz kalan bireylerin plazma seviyeleri düşük olduğu için günlük gereksinim oranı 100 mg’a kadar çıkabilir. Aşırı miktardaki C vitamini tüketimi vücutta toksik etki oluşturabilir. Bu yüzden böbrek taşı oluşumu, ishal ve cilt rahatsızlıkları gibi sorunlar görülebilir. C vitamini açısından en zengin gıdalar turunçgiller, çilek, kivi, domates, patates ve brokoli gibi sebze ve meyvelerdir.

C Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?
C vitamin eksikliği durumunda aşağıdaki sağlık belirtileri görülebilir:

• Skorbüt (iskorbüt) hastalığı: Yorgunluk, diş eti sorunları, ciltte morarma ve çatlaklar ile kendini gösterir.
• Bağışıklığın güçsüzleşmesi, kolay hasta olma
• Kas, eklem ve kemiklerde ağrı
• Diş eti hastalıkları
• Ağız içi yaralar
• Demir eksikliği
• Kansızlık
• Yorgunluk, halsizlik
• Romatizma
• Selülit oluşumu

D VİTAMİNİ

Kimyasal adı kalsiferol olan D vitamini, kalsiyum ve fosforun emilimini arttırarak kemik ve dişleri güçlenmesinde etkili olan bir vitamin türüdür. Bağışıklık sistemini güçlendirmesi, enfeksiyonlara karşı koruyucu olması, hormon sentezinde görev alması, metabolizmayı düzenleyerek kilo kontrolünü sağlaması vitamin D’nin görevleri arasındadır. Vücuttaki D vitaminin büyük bir kısmı Güneş ışınları sayesinde deri tarafından sentezlenir. Sentezlenen D vitamini kas ve yağ dokuda depolanabilir. Sağlıklı, yetişkin bir bireyin günlük alması gereken doz 600-800 IU / 15 mcg civarıdır. Fazlası kandaki kalsiyum miktarını arttıracağı için böbrek taşı, kalp rahatsızlıkları, kabızlık, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. D vitamini az miktarda da olsa besinler ile vücuda alınabilir. Çoğunlukla hayvansal besin kaynaklı besinlerde bulunan D vitamini için en iyi kaynaklar; yumurta, sardalya ve somondur.

D Vitamin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
D vitamin eksikliği durumunda aşağıdaki sağlık belirtileri görülebilir:

• Osteoporoz (kemik erimesi)
• Osteomalasi (kemik yumuşaması)
• Raşitizm: Çoğunlukla çocuklarda görülen kemik zayıflığı hastalığıdır.
• Çocuklarda büyüme ve diş çıkarmada gecikme
• Hastalıklara sık yakalanma
• Kemik ve kaslarda ağrı
• Güçsüzlük, yorgunluk

E VİTAMİNİ

Tokoferol olarak da adlandırılan E vitamini, sağlıklı ve pürüzsüz bir cilt için önemli bir vitamindir. Bağışıklık sistemini güçlenmesinde, göz sağlığının korunmasında ve yaraların iyileşmesinde etkilidir. Antioksidan özelliği sayesinde radyasyona ve kansere karşı doğal bir koruyucudur. Alzheimer ve Parkinson hastalıklarını, damar tıkanıklığını ve sertliğini önlediğine dair de yapılan çalışmalar vardır. Sağlıklı ve yetişkin bir bireyin günlük gereksinimi erkeklerde 10 mg , kadınlarda 8 mg iken gebelikte 15 mg ve emzirme döneminde 19 mg’a kadar artmaktadır. Bitkisel yağlar ve yağlı tohumlar en iyi E vitamini kaynağı olan besinlerdir.

E Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
E vitamin eksikliği aşağıdaki sağlık sorunlarına neden olabilir:

• Kısırlık
• Cinsel işlev bozukluğu
• Yaraların iyileşmesinde gecikmeler
• Göz problemleri
• Çabuk yorulma
• Kansızlık
• Erken yaşlanma
• Karaciğer rahatsızlıkları 
• Damarda tıkanıklık ve sertlik oluşması

K VİTAMİNİ

K vitamininin başlıca görevi kanın pıhtılaşmasını sağlayarak kaza ve yaralanma durumlarında  kan kaybını önlemesidir. Antioksidan içeriğe sahip özelliği sayesinde kansere karşı doğal koruyucudur ve bağışıklığı güçlendirir. Aynı zamanda hücrelerin gelişmesini ve yenilenmesine de katkı sağlar. Besinler ile vücuda alınabildiği gibi bağırsakta bulunan yararlı bakteriler tarafından da K vitamini sentezlenebilir. Sağlıklı ve yetişkin bir bireyin günlük ihtiyaç duyduğu doz erkeklerde 120 mcg, kadınlarda 90 mcg, gebelikte ve emzirme döneminde 90 mcg kadardır. Yeşil yapraklı sebzeler, patates, bitkisel yağlar, yumurta sarısı ve karaciğer K vitamini içeren besinlere örnektir.

K Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

• Diş eti ve burunda yoğun kanamalar
• Kanlı idrar ve dışkı oluşumu
• Aşırı kanamalı adet dönemi
• Bağışıklığın zayıflaması
• Kesik ve yaraların geç iyileşmesi