Biyografi Nedir Biyografi Nasıl Yazılır Özellikleri ve Örnekleri

Biyografi (Yaşam Öyküsü) Ne Demektir?

Tanınmış kişilerin, ünlü bir yazarın veya sanatçının hayatını detaylı bir şekilde anlatan yazım türüne biyografi denir. Bu tanınmış kişiler din, sanat, bilim, siyaset, spor vb. alanlarda tanınmış kişiler olabilir. Tanınmış kişilerin biyografisi yazılırken tarafsız olunmalı ve gerçeklerden ödün verilmemelidir. Bunun için o kişi hakkında verilen bilgilerde belge ve tanıkların söylediklerine yer verilir. Biyografi de kurgu olmaz. Anlatılan kişinin özel yönleri ve değeri anlatılır. Yine bu kişinin benzerlerinden farklı yönleri anlatılır. Ayrıca kişinin anıları da biyografide yer alabilir.

Biyografide kronolojik sıra takip edilebilir, sade ve açık bir dil kullanılır. Biyografide anlatıcı hayali bir kişi değil, yazarın kendisidir.

Kısaca Biyografi Tarihi

İlk başta, biyografik yazılar yalnızca tarihsel önemi olan belirli bir kişiye odaklanarak yazılır ve tarihin bir alt bölümü olarak görülüyordu. Genel tarih yazıcısından farklı olarak bağımsız biyografi türü 18. yüzyılda ortaya çıkmaya başlamış ve 20. yüzyılın başlarında günümüzdeki biçimine ulaşmıştır.

Otobiyografi Nedir? Nasıl Yazılır?

Kişinin kendi hayatını anlattığı yazıya otobiyografi denir. Otobiyografide doğumdan itibaren otobiyografinin yazıldığı ana kadar yaşananlardan anlatmaya değer olanlar yazılır. Edebiyat, sanat, siyaset, spor vb. alanlarda ünlü bir kişi; diğer insanlarca bilinmeyen yönlerini, başarısını nelere borçlu olduğunu ve nasıl kazandığını anlatmak amacıyla otobiyografisini yazar. Otobiyografi her ne kadar öznel bir anlayışla kaleme alınsa da gerçekler göz ardı edilmemelidir.

Otobiyografi Bir düşünürün, bir sanatçının kendi yaşam öyküsünü anlattığı eserdir. Kaynak olarak kişi kendini ve aile büyüklerinden aldığı bilgileri kullanır. Otobiyografi yazmak çok güçtür, çünkü insanın kendinden sözederken objektif olması zordur. Otobiyografiler sayesinde o kişinin sanatı, düşünceleri, yaptığı işler hakkında bilgileniriz. Biyografiler aynı zamanda iyi bir belgeseldirler. Bu alanda çalışacaklara ve yazarın yaşadığı dönemin özelliklerine kaynaklık eder. Otobiyografileri okumak, kendi deneyimlerimize bir yaşam deneyimini, yaşayanın ağzından katmak demektir. Onların; başarılarının nedenlerini çözeriz.

Otobiyografinin belirleyici özellikleri:

• Otobiyografi düşünsel plânla yazılır.
• Otobiyografi, belgelere dayanılarak yazılır. Rivayetlere ve tartışmalara yol açacak bilgilere yer verilmez.
• Derlenen bilgiler bilimsel araştırma yöntemiyle bir araya getirilmelidir.
• Biyografi yazarı objektif olmak zorundadır.

Monografi Nedir?

Ünlü bir kimsenin hayatını, kişiliğini, eserlerini, başarılarını ayrıntılarıyla ele alan veya bilimsel bir alanda özel bir konu ya da sorun üzerine yazılan inceleme yazısına monografi (tek yazı) denir. Monografide herhangi bir yer, bir eser, bir yazar, tarihî bir olay, bilimsel bir alana ait bir sorun özel bir görüşle veya bakış açısıyla değerlendirilebileceği gibi bir konu üzerinde derinlemesine bir inceleme de yapılabilir.

Portre Nedir Nasıl Yazılır?

Bir kimseyi karakteristik özellikleriyle okuyucuya tanıtmak amacıyla yazılan edebî yazılara portre denir. Kişinin sadece dış görünüşünün (boyunun, yüzünün, giyinişinin, hareketlerinin…) anlatıldığı portreye fizikî portre; iç dünyasının, alışkanlıklarının, duygularının, fikirlerinin, zayıf taraflarının… Anlatıldığı portreye ruhî portre (tinsel, moral portre) denir. Çoğu zaman fizikî portre ile ruhî portre iç içe verilir.

Fizikî portre; kişiyi diğer insanlardan ayıran dış özellikleri iyi bir gözlemle belirlendikten sonra, uygun sıfatlar kullanılarak özgün bir şekilde yazılır.

Ruhî portre; kişinin iç dünyası anlatılır, kişinin ahlâkı, alışkanlıkları, düşünceleri ilginç bir üslûpla yazılır. Portreye konu kolan kişiye ait, düşünceleri ve anlayışları daha etkili olarak ortaya koymak için onun sözlerine de yer verilebilir.

Romanda olay kahramanları değişik bölümlerde (yeri geldikçe) gerek dış görünüşleriyle gerekse karakter özellikleriyle okuyucuya tanıtılır. Okuyucunun roman kahramanlarını hayalinde canlandırması sağlanır. Bu yönüyle portre bölümlerine, romanlarda daha çok rastlanabileceği gibi bağımsız bir edebî tür olarak yazılmış portreler de vardır.

Nekroloji Nedir Nasıl Yazılır?

Ölen ünlü bir kişinin hemen ölümünden sonraki günlerde genellikle gazete ve dergilerde yakın çevresinde yer alan kişiler tarafından onun üstün niteliklerinin, erdemlerinin, çalışmalarının ve diğer özelliklerinin anı üslûbuyla anlatıldığı yazılara denir. Bu yazılar bir anlamda öleni çok seven birinin ağıtları, duygusal, öznel açıklamalarıdır. Bu tür yazılara örnek olarak Yahya Kemal’in ölümü dolayısıyla kaleme alınmış şu yazıları verebiliriz: Vehbi Cem Aşkun, “İstanbul Aşığını Kaybetti” (Dünya, 5 Kasım 1958); Nimet Behsuz, “Büyük Şairin Arkasından” (Yeni Gün, 3 Kasım 1958); Cenap Gedikoğlu, “Bir Dev Şair Göçtü” (Yeni Gün, 5 Kasım 1958).

Şuara Tezkireleri Nedir?

Şairlerin biyografilerine, eserlerine yer veren, şiirleri hakkında değerlendirmelerin bulunduğu eserlere şuara tezkiresi denir.

Öz Geçmiş / CV Nedir Nasıl Yazılır?

Öz geçmiş (CV), kişinin, hayatındaki önemli evreleri; elde ettiği bilgi, beceri ve tecrübeleri kendi ağzından anlattığı yazı türüdür. Öz geçmiş, çoğunlukla bir iş başvurusunda, kişinin kendini tanıtmak için başvuru yaptığı kurum ya da kuruluşa verilmek üzere yazılır. Öz geçmiş, kişinin öğrenim durumunu, iş tecrübelerini, özelliklerini eksiksiz olarak yansıtmalıdır.

Hâl Tercümesi Nedir?

Osmanlı Dönemi'nde yazılan, daha çok öz geçmiş özelliği gösteren eserlerdir.

Türk Edebiyatında Biyografi

Türk Edebiyatında biyografi türünde verilen ilk eserler tezkirelerden oluşmaktadır. Şairlerin hayatlarının anlatıldığı tezkirelerin ilk örneğini ise 15. yüzyılda “Mecalisü’n Nefais” adlı eseriyle Ali Şir Nevai vermiştir. Bunun dışında yazılmış bazı önemli biyografi eserleri şu şekildedir:

• Mehmet Kaplan: Namık Kemal Hayatı ve Eserleri
• Kenan Akyüz: Tevfik Fikret
• Süleyman Nazif: Mehmet Akif
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu: Atatürk
• Rıfat Ilgaz: 1950 Sonrasında Hikâyecilerimiz

Biyografi Türünün Önemli Eserleri

• Muallim Naci: Osmanlı Şairleri
• Süleyman Nazif: Mehmet Akif
• Recaizade Mahmut Ekrem: Kudemadan Birkaç Şair
• Beşir Fuad: Viktor Hugo
• Kenan Akyüz: Tevfik Fikret
• Mehmet Kaplan: Namık Kemal Hayatı ve Eserleri
• Olcay Önertoy: Halit Ziya Uşaklıgil, Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri
• Birol Emil: Mizancı Murad Bey, Hayatı ve Eserleri
• Nurullah Çetin: Behçet Necatigil, Hayatı, Sanatı ve Eserleri

Bir Biyografi Örneği Olarak: Yakup Kadri Karaosmanoğlu

“Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 27 Mart 1889’da Kahire’de doğdu. İlköğrenimine 6 yaşındayken Manisa’da başladı. 1903’te İzmir İdadisi’ne girdi. Burada Ömer Seyfettin, Şehabettin Süleyman ile tanıştı. 1905’te annesiyle birlikte Mısır’a gitti. Öğrenimini İskenderiye’deki bir Fransız okulunda tamamladı. II. Meşrutiyet’in ilanından kısa bir süre önce İstanbul’a geldi. 1908’de başladığı İstanbul Hukuk Mektebini bitirmedi. 1909’da Şehabettin Süleyman aracılığıyla Fer-i Ati topluluğuna katıldı. 1916’da tedavi olmak için gittiği İsviçre’de üç yıl kaldı.

Cumhuriyet’in ilanından sonra 1923’te Mardin, 1931’de Manisa milletvekili oldu. Tiran elçiliğine atandı. 1935’te Prag, 1939’da La Hay, 1942’de Bern, 1949’da Tahran ve 1951’de yine Bern elçiliklerine getirildi. 27 Mayıs 1960’tan sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi. Siyasal hayatının son görevi 1961-1965 arasındaki Manisa milletvekilliği oldu.

Yazar, diplomat, politikacı olarak ün kazanan Yakup Kadri roman, öykü, anı, mensur şiir, oyun, makale türlerinde eserler verdi. Batı edebiyatı özelliklerine de sıkı sıkıya bağlı kaldı. Balzac, Flaubert ve Zola’dan etkilendi. Eserlerinde belli tarihsel dönemleri ele aldı. Kiralık Konak I. Dünya savaşı öncesinin, Hüküm Gecesi II. Meşrutiyet’in, Sodom ve Gomore Mütareke döneminin, Yaban Kurtuluş Savaşı yıllarının, Ankara Cumhuriyetin’in ilk on yılının, Bir Sürgün II. Abdülhamit döneminin işlendiği romanlardır. Panorama 1923-1952 yıllarını kapsar. 1955’te sonra da anıları dışında kitap yazmadı. Romanları arasında en ünlüleri Nur Baba, Kiralık Konak ve Yaban’dır. 13 Aralık 1974’te Ankara’da öldü.”