Bayram tatilinde çalışana çift ödeme! Rakam belli oldu, işte fazla mesai ücreti hesaplaması

Betül Meral SARIİZ/ Derleme

Bayram tatilinde iş başı yapacak olan herkesi ilgilendiriyor. Bayram mesai ücretleri hesaplandı. Ramazan Bayramı’nda tatil yapamayan çalışanların mesai paraları iki kat ödeniyor. Maaşlara fark olarak yansıtılan bu tutarı ödemeyen işveren ise cezai yaptırımlarla karşılaşıyor.

BAYRAM ÇALIŞMALARINDA MESAİ HESAPLAMASI DEĞİŞİYOR  

Yasalarımızda dini ve milli bayramlar resmi tatil olarak kabul ediliyor. Ancak birçok sektör resmi tatillerde iş başında olmak zorunda. Hem dini hem de ulusal bayramlarda çalışmaya karşılık ödenen ücretler İş Kanunu’na göre farklı hesaplanıyor. Ramazan Bayramı’nda mesai düzeni oluşturulan çalışanların tam mesai yapmaları halinde alacakları ücretler de farklılık gösteriyor. Pek çok çalışan tek mesai mi yoksa çift mesai mi alacağının sık sık tereddütünü yaşıyor. Bu yıl Ramazan Bayramı tatili hükümet tarafından 9 gün olarak belirlendi. Ancak özel sektörde de hizmet sektöründe de çalışmalarına devam edecekler bulunuyor. İş Kanunu’na göre Resmi tatillerde çalışanların hesaplamaları farklılık gösteriyor.  

İŞVEREN RESMİ TATİL ÜCRETİNİ ÖDEMEK ZORUNDA

İşveren, Ramazan Bayramı'nda çalışmak zorunda olan işçilere o günlerin ücretini zamlı ödemek zorunda. Arife günü öğleden sonra ve bayramda çalışacak olanlar, çalıştıkları her gün için iki katı ücret alacak.

ARİFE GÜNÜ TAM ÇALIŞANLAR FAZLA MESAİ ALACAK MI?

Ramazan Bayramı, arife günü 13:00'ten itibaren başladığından işçinin arife günü 13:00'ten sonra çalıştırılmaması, çalıştırılması halinde ise ilave ücret ödenmesi İş Kanunu’nda açıkça belirtiliyor. Arife günü saat 13:00'ten sonra yapılan çalışmalar için işverenin işçiye yarım günlük ilave ücret ödemesi yapması gerekiyor. Dolayısıyla arife günü öğleden sonra çalışacak her işçi çalıştığı her saat için yüzde 50 zamlı ücret ödenmesi gerekir. Arife günü öğleden sonra dışında bazı işyerlerinde bayramda da çalışılması söz konusu olabilir.

BAYRAMDA ÇALIŞANLARIN MESAİLERİ NASIL HESAPLANACAK?

4857 Sayılı İş Kanununa göre bayramda çalışan sigortalıların çalıştıkları her gün için bir yevmiye tutarında ilave ücret almaları gerekiyor.

İşçilere bu Ramazan Bayramı’nda da arife günü öğleden sonra ve bayramdaki çalışmaları karşılığı ek ücret ödenmesi gerekiyor. Arife günü öğleden sonra ve bayramda çalışacak işçiler çalıştıkları her gün için bir değil iki günlük ücret alacaklar.

İŞTE ASGARİ ÜCRETLİNİN BAYRAM MESAİSİ HESAPLAMASI

Bayram mesaisi hesaplamasında işçinin brüt maaşı üzerinden hesaplama yapılarak saatlik normal ücreti bulunur. 2024 yılında uygulanacak  asgari ücret net 17 bin 2 TL olarak belirlendi. Brüt asgari ücret ise 20,002.50 TL olarak uygulanıyor. Asgari Brüt Ücret (20.002,50 TL) / 30 = Günlük Asgari Brüt Ücret (666,75 TL) olarak hesaplanıyor. Saatlik asgari brüt ücret tutarı 88,90 TL olarak hesaplanıyor.

Saatlik ücreti 88,90 TL olan çalışan bayramın 2. ve 3. günü toplam 8 saat çalışırsa normal günlerde 711,2 TL alması gereken işçi bayramdaki bu 8 saatlik çalışması karşılığı 1.422,4 TL alacaktır.

Aylık ücret üzerinden örneklendirmek gerekirse, bayramın 2 günü tatil yapmayarak çalışan bir işçiye, aylık 20.002 TL brüt ücret ödendiği varsayalım. İşçinin tatil yapmayarak çalışması halinde, günlük ücretinin (20,002.50/30) 666,75 TL olması nedeniyle, bayramın 1. günü için 666,75 TL ve 2. günü için 666,75 TL olmak üzere iki genel tatil günü için toplam 1.333,5 TL maaşa ek ödeme yapılması gerekmektedir.  Aynı şekilde arife günü öğleden sonra çalıştığı saat ücretinin de iki katı olarak ödenmesi gerekmektedir.

Kanunda, çalışma süresine ilişkin herhangi bir belirlemede bulunulmadığı için ise söz konusu resmi tatil günlerinde çalışmakla birlikte çalışma süresi bir tam gün olmasa dahi çalışanın 1 günlük ücrete hak kazanması gerektiği kabul edilmektedir.

Yani resmi tatilde çalışan işçiye söz konusu resmi tatil gününde 1 saat dahi çalışmış olsa tam günlük ücreti ödenmelidir. Çalışan, halihazırda haftalık 45 saatlik çalışma süresini doldurmuş ise resmi tatil çalışması fazla çalışma olarak kabul edilmeli ve ücreti yüzde elli artırımlı olarak hesaplanmalıdır.

ÖDEME YAPMAYAN İŞVERENE CEZA VAR

Bayram mesaisini hesaplanan şekilde ödemeyen ya da eksik ödeyen işverene her işçi başına idari para cezası uygulanıyor.

BAYRAMDA HEM ÇALIŞIP HEM DE FAZLADAN ÇALIŞANLAR NE YAPACAK?

4857 sayılı İş Kanununa göre günlük çalışma süresi 7,5 saat haftalık çalışma süresi ise 45 saat olarak belirlenmiştir. 45 saatin üzerindeki çalışmalarda her saat fazla mesai olarak kabul ediliyor. Bayramda çalışanların bir de üstüne fazla mesai yapmaları halinde ücretlerinin bayramın zamlı ücreti ile birlikte yüzde 150 zamlı olarak ödenmesi gerekiyor.

BAYRAMDA ÇALIŞANA ÜCRET YERİNE İZİN VERİLİR Mİ?

İşveren bayram mesaisinde çalışan işçisine ücret yerine bayram sonunda izin kullandırması İş Kanunu’na aykırı.  Zamlı ücret yerine izin kullandırılamaz. İş hukukumuzda bayram günlerinde çalışma karşılığı olmaksızın o günün ücretinin ödeneceği, tatil yapılmayarak çalışıldığında ise, ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücretin ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

 "Kurban Bayramı süresince çalış bayram sonrası sana 4 gün izin kullandırayım" diyor. Bayramda çalışana ücretinin zamlı olarak ödenmesi gerektiğinden bu çalışmanın karşılığı izin olarak verilemez. Çalışana ücret ödenmesi gerekir.

BAYRAMDA ZORLA ÇALIŞTIRILIR MI?

Bayram ve genel tatil günlerinde işçinin çalışma durumu iş akdine bağlıdır. İş Kanununda “Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir. “ hükmü yer alıyor. Çalışmak istemeyenlerin iş sözleşmelerine mutlaka bakması gerekiyor. Sigortalı çalışanlar sözleşmelerinde aksi bir hüküm yoksa bayramda çalışmak zorunda değildirler.

GAZETECİLERİN ÖDEMESİ FARKLI

Bayramlarda çalışan sektörlerin başında medya geliyor. Gazetecilerin bayramlarda çalışmaları, diğer işçilere göre farklı ücretlendiriliyor. Basın İş Kanunu'nda genel tatil ücreti kavramı bulunmuyor. Bu yüzden de gazetecilerin çalışmaları tatil ücreti olarak değil fazla mesai olarak değerlendiriliyor. Diğer işçiler bayram çalışmalarında tam yevmiye alırken, gazetecilerde bu yevmiye yarım olarak, yani fazla çalışma şeklinde uygulanıyor. Gazetecide fazla çalışma ücreti saate göre belirleniyor. Dolayısıyla gazeteciler bayram günlerinde ya da resmi tatillerde kaç saat çalışmışlarsa o kadar saat ücretini yüzde 50 fazlasıyla alıyorlar.