Ekonomistler uyardı: Mehmet Şimşek'e ilk işaret Borsa'dan gelir ama sadece adı yetmez

SEVDE NUR DEMİR | TGRT ÖZEL HABER

Enflasyon canavarının en çok kendini gösterdiği yıl olan 1994’te tüketici fiyatları yıllık yüzde 124 olarak ölçüldü. 2002 Şubat ayında yüzde 62 olan faiz oranı Mayıs 2023 itibariyle yüzde 8.50 olarak açıklandı. Şubat 2023'te cari işlemler hesabı 8 milyar 783 milyon dolar açık verdi. Cumhuriyet tarihinin her döneminde benzer sorunlarla karşıya kalan Türkiye ekonomisini kimin yöneteceği gelen her iktidar için önemli bir soru oldu. 
 
Eski Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklamalarıyla geniş kitlelerce öğrenilen heterodoks ekonomi politikaları ortodoks politikalara yakınlığı ile bilinen Mehmet Şimşek’le beraber farklı bir seyir izleyecek gibi görünüyor. En çok tartışılan konulardan olan faiz politikası da Mehmet Şimşek’in gelmesiyle ekonomi gündeminin üst sıralarında.

EKONOMİDE ÇÖZÜMÜ BEKLENEN 4 SORUN

Enflasyon cephesinde ise Aralık 2021’de yüzde 36’ya çıkan TÜFE sonraki aylar boyunca artmaya devam ederek yüzde 80 seviyelerine kadar çıktı. Tükiye’de son 2 yılda dört nala enflasyonun belirgin bir örneği gözlendi. Genel fiyatlardaki en önemli  artış gıdada oldu. 

Tartışmaların odağında yer alan bir başka konu ise faiz politikası… Türkiye bu dönemde enflasyonda olduğu gibi faiz konusunda da dünyadan ayrıştı. ABD, İngiltere ve Rusya gibi ülkelerin merkez bankaları faiz artışları uygularken Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faizleri indirme konusunda ısrarcı oldu. 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre, Mart 2023'te cari işlemler hesabı 4 milyar 484 milyon dolar açık verdi.

Türkiye’de döviz kurlarının yukarı hareketlerinin pek çok nedeni var. Bunlardan biri yurt dışındaki gelişmelere bağlı olarak dolar endeksinin değer kazanması ve diğer para birimlerini baskılaması. Enflasyonun yükselmesi ve yabancı yatırımcının ülkeden çıkması da kurlardaki artışı tetikledi. 

Peki Mehmet Şimşek ile esen rüzgarın yönü nasıl seyredecek. Para politikasında değişimin sınırları ne kadar zorlanacak?

Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Erhan Arslanoğlu ve Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova tgrthaber.com.tr ekonomi servisine değerlendirdi. 

Kaynak: TÜİK

RASYONEL EKONOMİYE GERİ DÖNÜŞ MÜ?

Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova Mehmet Şimşek’in devir teslim töreni sırasında öngörülebilir ve rasyonel ekonomi vurgusu hakkında şunları söyledi:

Rasyonel politika dediği şu anki bazı uygulamalardan vazgeçilmesi anlamına geliyor. Kur korumalı mevduat sistemi var para politikasının yerine geçmiş olan. Ayrıca, politika faizinin gerçek faizle örtüşmeyen bir noktası var. Faizlerin belirli bir seviyeye çekilmesi ve ortodoks politikalara dönülmesi, fiyat denge mekanizmalarının kurulması yabancıların TL swap imkanlarının yeniden açılması... Bunlar alışılagelmiş rasyonel herkesin anlayabileceği öngörülebilir bugünden uygulandığında neler olabileceğini herkesin tahmin ettiği politikalara geri dönülmesinden bahsediliyor. 

Mehmet Şimşek'in de ifade ettiği gibi şu ana kadar uygulanan politikalar, net bir ifade ile irrasyonel politikalar. Geri dönüş ile kasdedilen ortodoks politikalara. 

Özellikle faizin bilerek düşük tutulması mevcut dengenin kur korumalı mevduat üzerinden gitmesi para politikasının tam anlamıyla olmaması, para politikası ve maliye politikasının birbiri ile uyumlu olmaması gibi sorunlar var. Geçmişte bunlar öngörülebilir politika dediğimiz ortodoks politikalar çerçevesinde uygulanıyordu. 

YABANCI SERMAYENİN GÜVENİ ARTACAK

Mehmet Şimşek dış dünyada dış alemde epey tanınan bir insan bu anlamda yabancıların Türkiye’ye gelmesi yatırım yapması ve tekrardan Borsa İstanbul üzerinden borsaya gelmeleri doğrudan yabancı sermaye gelmesi konusunda bir güven unsuru olabilecektir. Tek başına isim yetmeyecektir. Para politikasının doğru uygulanıp uygulanmadığı kurumların bağımsızlığı tartılıp bakılır. Bunlar sağlandığında yabancılar açısından cazip bir ülke Türkiye her zaman.

Devir teslim törenindeki bahsettiği konu güvenilirliğin sağlanması öngörülebilirliğin ortaya konulması. Şeffaf bir ekonomi yönetimi dediği aslında bunları ortaya koyuyor. Ben tahmin ediyorum ki bunlar herhalde bir şekilde görüşülüp konuşulmuştur. Ekonomi neyi gerektiriyorsa bunun önümüzdeki dönemlerde uygulanabileceğini düşünüyorum. Buna faiz arıtırmı da dahil. 

KREDİ PİYASASINDA SIKIŞMA

Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Erhan Arslanoğlu ise Türk ekonomisinin genel durumuyla ilgili "Son dönemde makro dengelere baktığımızda dış açık ve cari açıkta bir artış, döviz piyasasında ve kredi piyasasında sıkışma görüyorduk. Reel tarafı da oldukça olumsuz etkiliyordu. İhracatta rekabet gücünde sıkıntı ortaya çıkmaya başlamıştı. Dolayısıyla ben önce finansal piyasalarda fiyatların arz taleple oluştuğu bir denge ile orada döviz kuru ve faiz özellikle politika faizi merkez bankasının ondan sonrada bu doğru fiyatlama ile ekonominin reel tarafında da buna göre yatırım ve diğer kararların da verilmesini kolaylaştırmak ve doğru fiyatla kaynak sorunun çözümünü sağlamak" değerlendirmesini yaptı. 

Kaynak: TCMB

EKONOMİDE DOĞRU FİYATLAMA

Döviz piyasasındaki hareketleri değerlen Erhan Arslanoğlu şöyle konuştu:

Dolardaki artışın Sayın Mehmet Şimşek’in de yaklaşımının bir sonucu olduğunu düşünüyorum. Bir denge oluşması için kanal açıldı. Bunu yönetebilmek içinde para piyasasında da tarihlerde de bir dengelenmeye izin vermek gerekiyor. 

FAİZ KORİDORU AÇILABİLİR

Arslanoğlu tartışılan faiz politikası ilgili de 'koridor' çözüünü önerdi. Aslanoğlu "Mevcut faiz tutulur ve bir süreliğine Merkez Bankası daha öncede uygulandığı gibi bir koridor içerisinde belli bir süre yukarı gidebilir. Ekonominin dengeleri bunu gerektiriyor. Vatandaş içinde zaten mevduat ve kredi faizleri yükseldi. Önemli olan bona tahvil piyasasının kredi piyasasını açacak bir önlem. Merkez bankası politikasında iyileşme ve iyi yönetmek anlamında önemli. Onun dışında ben bir faiz artırımı bekliyorum. Ya koridor ya da yukarı yönlü bir hareket olabileceğini düşünüyorum" diye konuştu.