Emekli maaşı ile asgari ücret uçurumu arttı! Refah payı verilmezse 25 yılın en düşük seviyesine gerileyebilir
Emekli ile asgari ücretli arasındaki makas giderek açılıyor. Son yıllarda yapılan zamlar incelendiğinde emekli aylıklarının asgari ücrete oranı büyük oranda geriledi. En düşük işçi emekli aylığının net asgari ücrete oranı 2001 yılında 1.60, 2003 yılında 1.47 iken bu yıl 0,64'e düştü. Emekliye yapılacak zamda refah payı iyileştirmesi yapılmadığı takdirde işçi emekli aylığı 2024 yılında asgari ücretin yüzde 59'u seviyesine gerileyecek. Bu hesaplama, emekli aylıklarında 25 yılın en düşük seviyesi anlamına geliyor. İşte gelinen noktada emekli aylıklarının asgari ücret karşısındaki durumu
Yeni asgari ücretin belli olmasıyla birlikte milyonların gözü emekli aylıklarına yapılacak zamma çevrildi. Emeklinin maaşı zam oranı ocak ayında açıklanacak aralık enflasyonu ile birlikte ortaya çıkacak. Emekli ile asgari ücretli arasındaki fark giderek açılırken, bu makasın kapanması için tek bir seçenek bulunuyor. Ya refah payı verilmesi ya da emeklinin kök maaşında kalıcı bir çözüm olarak yükseltilmesi.
Hiçbir yeni düzenleme olmazsa, refah zammı yapılmazsa SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları temmuz-aralık dönemindeki enflasyon oranında artırılacak. Emekli memur aylıkları ise memur maaşlarına paralel olarak 6 aylık enflasyon farkı ve toplu sözleşme zammına göre artırılacak.
Merkez Bankası’nın 2023 yılı için yüzde 65 enflasyon tahmini gerçekleşirse temmuz – aralık dönemindeki 6 aylık enflasyon yüzde 37.76 olacak. Emekli işçi, esnaf ve çiftçi aylıkları ocak ayında yüzde 37.76 oranında artacak. Emekli memur aylıkları ise memur maaşlarına paralel olarak yüzde 49.46 oranında zamlanacak.
Böylece emekli işçi, esnaf ve çiftçi aylıklarına yapılacak zam ile emekli memur aylıklarına yapılacak zam arasında yaklaşık 12 puan fark olacak.
EMEKLİLER AYLIKLARINI ASGARİ ÜCRET İLE KIYASLIYORLAR
HaberTürk’ten Ahmet Kıvanç emekli aylığı ile asgari ücret arasındaki uçurumu ve yıllara göre değişen oranları köşesine taşıdı. Kıvanç, emeklilerin aldıkları aylıkları asgari ücret ile karşılaştırdıklarını dikkat çekerek “Aldığım emekli aylığı şu tarihte asgari ücretin şu kadar üzerinde iken, şimdi şu kadar altına düştü” diye yakındıklarını ifade ediyor. Peki, uçurum neden bu kadar arttı? Emekli aylıklarının asgari ücret karşısındaki durumu ne?
Kıvanç, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yayımladığı istatistiklere yıl yıl inceledi. Veriler emekli aylıklarının asgari ücret karşısında giderek gerilediğini ortaya koyuyor. En fazla gerileme emekli işçi aylıklarında görülüyor. Emekli çiftçi aylıkları önceden aşırı düşük olduğu için AK Parti döneminde yapılan ilave iyileştirmelerle asgari ücret karşısında artış göstermekle birlikte 2010’lu yıllardaki seviyelere göre onlar da kayıp yaşadılar.
EMEKLİ İŞÇİ AYLIKLARI 1.60’DAN 0.64’E GERİLEDİ
Emekli aylıklarının asgari ücret ile karşılaştırmasında SGK’nın yayımladığı en düşük "kök emekli aylığı" verileri kullanıldı. En düşük emekli aylığı tutarlarının içinde yüzde 4 oranındaki ek ödemeler yer almıyor. Örneğin 2023 temmuz-aralık döneminde en düşük 7.323.70 TL olan en düşük emekli aylığı, yüzde 4 oranındaki ek ödeme ile birlikte 7.616,65 TL olarak ödendi.
2000 yılının ilk yarısında 0.87 olan emekli aylığının net asgari ücrete oranı 2001 yılında 1.60, 2003 yılında 1.47 oldu. Başka bir ifadeyle 2000 yılında emekli aylığı asgari ücretin yüzde 87’si oranında iken, 2003 yılında asgari ücretin yüzde 47 üzerine çıktı.
İzleyen yıllarda ise gerileme sürüyor. 2007 yılına kadar emekli işçi aylığının net asgari ücrete oranı 1.20’nin altına düşmedi. 2008-2015 yılları arasında 1.09-1.19 arasında seyreden işçi aylığının asgari ücrete oranı asgari ücrete yüksek oranlı zammın yapıldığı 2016’da 1.00’in altına düştü. Yani emekli işçi aylığı asgari ücretin altına indi ve izleyen yıllarda gerileme devam etti. 2022’nin ikinci yarısında 0.82 olan söz konusu oran bu yılın ikinci yarısında 0.64’e geriledi. Bu oran son 25 yıldaki en düşük oranı ifade ediyor.
REFAH PAYI VERİLMEZSE EMEKLİ AYLIĞININ ASGARİ ÜCRETE ORANI DÜŞECEK
Ocak ayında işçi emekli aylıklarına refah zammı yapılmaz ve sadece yüzde 37.76 oranındaki enflasyon farkı verilirse en düşük işçi emekli aylığının asgari ücrete oranı 0.59’a düşecek. Memur maaşlarında olduğu gibi refah zammı verilerek yüzde 49.46 oranında artış yapılması halinde ise mevcut 0.64 oranı korunabilecek. İşçi emekli aylıkları 2003 yılına göre asgari ücret karşısında 3’te 1 seviyesine geriledi.
İYİLEŞTİRME YAPILMAZDA ASGARİ ÜCRETİN YARISINA GERİLEYECEK
Benzer durum, daha az vahim olmakla birlikte diğer emekli aylıklarında da görülüyor. Emekli esnaf aylığının asgari ücrete oranı 2000 yılında 0.65 iken AK Parti’nin iktidara geldiği 2003 yılında yapılan yüksek oranlı artışla 1.10 seviyesine, yani asgari ücretin yüzde 10 üzerine çıktı. Uzun yıllar boyunca 0.85-1.0 aralığında seyretti. Ancak bu yılın ikinci yarısında 0.58 oranına geriledi. Ocak ayında refah zammı yapılmazsa ocak ayında 0.53’e, yani asgari ücretin yaklaşık yarısına gerileyecek. Emekli çiftçi aylıkları uzun süre asgari ücretin yüzde 60-70’i düzeylerinde seyrederken, bu yıl yüzde 45’e geriledi. Refah zammı yapılmazsa ocak ayında yüzde 42’ye düşecek.
EN DÜŞÜK EMEKLİ MEMUR AYLIĞINDA DA DURUM AYNI
En düşük emekli memur aylığının asgari ücrete oranı 2001’de 2.05, 2002’de 2.04 seviyelerinde, yani asgari ücretin iki katı idi. Bu yılın ikinci yarısında bu oran 0.83’e geriledi. Başka bir ifadeyle en düşük emekli memur aylığı 2000’lerin başında net asgari ücretin 2 katı düzeyinde iken, bu yıl yüzde 83’ü seviyesine gerilemiş bulunuyor.
