Merkez Bankası açıkladı: Enflasyonu bu üç hizmet tetikledi
Tüm dünyayı etkisi altına alan yüksek enflasyon Türkiye'yi de vurdu. TÜİK, Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 7,25’e ve yıllık enflasyonun yüzde 69,97'ye yükseldiğini açıkladı. Merkez Bankası raporunda Türkiye’de yüksek enflasyonu tetikleyen 3 hizmet grubunu açıkladı. Buna göre başta gıda olmak üzere enerji ve hizmet gruplarının enflasyonu zirveye taşıdı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı. Raporda Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı Nisan ayı enflasyon rakamlarına göre Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 7,25 ve yıllık enflasyonun yüzde 69,97'ye yükselmesine en büyük katkıyı sağlayan gruplara yer verildi. Buan göre Nisan’da tüketici yıllık enflasyonundaki artışın alt gruplar geneline yayıldığı görüldü. Yüksek enflasyona en belirgin katkıyı gıda, enerji ve hizmet grubu yaptı.
ENFLASYONU ATEŞLEYEN 3 ETKEN
2020 yılında bu yana tüm dünyada etkili olan yüksek enflasyon Rusya Ukrayna Savaşı nedeniyle etkisini artırdı. Küresel ekonomilerde endişeye neden olan yüksek enflasyon Türkiye’yi de vurdu. TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 7,25’e ve yıllık enflasyonu ise yüzde 69,97 olarak açıkladı. Merkez Bankaları yüksek enflasyonla kararlıkla mücadele edeceklerini vurgularken TCMB enflasyonu en çok yükselten gruplara dikkat çekti. TCBM raporuna en belirgin katkı başta gıda olmak üzere enerji ve hizmet gruplarından geldi. Gıda grubunda yıllık enflasyondaki yükseliş alt kalemler genelinde devam etti. Geçtiğimiz ay yatay seyreden sebze ve meyve fiyatları Nisan ayı verilerinde yukarı yönlü hareket etti. Enerji enflasyonu büyük ölçüde artı.
Doğal gaz ve şebeke suyu gibi yönetilen/yönlendirilen kalemlerdeki gelişmeler artarken enerji ve gıda fiyatlarındaki yukarı yönlü hamlelere ek olarak ulaştırma ve lokanta-otel öne çıkan gruplar olmaya devam etti. Üretimi sağlayan ve uzun süreli kullanılan; buzdolabı, çamaşır makinası, fırın, uçak, tren gibi dayanıklı mallar kategorisinde yıllık enflasyon yükselirken diğer alt gruplarda geriledi. Belirli ürünlere uygulanan KDV indiriminin fiyatlara yansırken, buna bağlı olarak diğer temel mal grubunda fiyatları olumlu etkiledi. Küresel piyasalarda yukarı yönlü ataklar gerçekleştiren brent petrol yurt içinde akaryakıt fiyatlarını ateşledi. Bu durum tedarik zincirinde aksamalara neden olurken bu durum yıllık enflasyona katkı sağladı.
YILLIK ENFLASYON TÜM ALT GRUPLARDA YÜKSELDİ
TCMB yıllık enflasyonun tüm alt gruplarda yükseldiğine dikkat çekti. Rapora göre nisanda B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 57,20 ve yüzde 52,37 olarak gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artış önceki aya kıyasla B endeksinde yükselirken, C endeksinde bir miktar düşüş kaydetti. Aylık fiyat artışları, B endeksini oluşturan hizmet ve işlenmiş gıda gruplarında yükselirken, temel mal grubunda bir miktar yavaşladı.
Yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükselirken, ulaştırma hizmetleri ve lokanta otel grubundaki artışlar daha belirgin oldu. Akaryakıt fiyatlarındaki birikimli artışlar ulaştırma hizmetlerindeki görünümü olumsuz etkilemeye devam ederken, fiyatların yüzde 11,35 artmasıyla grup yıllık enflasyonu yüzde 78,00'e yükseldi. Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle incelendiğinde, kirada aylık artışların yatay seyrini nisanda da koruduğu gözlendi. Temel mal yıllık enflasyonu nisanda 2,39 puanlık yükselişle yüzde 61,58 seviyesine ulaştı. Bu dönemde, yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda yükselirken, diğer alt gruplarda geriledi.
ENFLASYON PAZARI VURDU
Yüksek enflasyonun etkileri market ve pazar fiyatlarında belirginleşti. Brent petrol ve akaryakıt fiyatları jeopolitik gerginlik nedeniyle tarihi zirvelerini test etti. Bu durum tedarik zincirini olumsuz etkilerken sebze ve meyve fiyatlarını artırdı. Enerji fiyatları nisanda yüzde 7,62 artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 118,20 oldu. Bu dönemde akaryakıt, katı yakıt ve tüp gaz fiyatlarındaki artışlar devam etti. Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları nisanda yüzde 13,38 artarken, uluslararası tarımsal emtia fiyatlarındaki yüksek seviyeler, olumsuz hava koşulları ve artan girdi maliyetleri sektör üzerinde baskı oluşturdu.
Bu gelişmeler neticesinde genele yayılan fiyat artışlarıyla, yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde 100,67, işlenmiş gıdada yüzde 78,09 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış veriler, işlenmemiş gıdada taze meyve ve sebze fiyatlarının önemli ölçüde arttığına işaret etti.
Emtia fiyatlarındaki yüksek seviyeler, tedarik zincirlerindeki aksaklıklar ve yurt içi enerji maliyetlerindeki artışlar üretici fiyatlarını olumsuz etkilemeye devam etti. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon ara mallarında yataya yakın seyrederken diğer alt gruplarda yükseldi.
