Sil baştan filmi gerçek oluyor: Anılar silinebilecek

Bir döneme damgasını vuran hatta unutulmaz filmler arasında yer alan Türkçeye 'Sil Baştan' olarak uyarlanan Eternal Sunshine of the Spotless Mind adlı filmde aşk acısı çeken karakter, bir tıp merkezinde anılarını sildirip hayatına kaldığı yerden devam etmeye çalışıyordu. Milyonlarca kişi tarafından izlenen film şimdilerde gerçek olma yolunda. Bilim insanları, insan beyninde duyguları, anıları silme ya da değiştirmeyi sağlayacak bir protein buldular.

Araştırmalara göre, uzun dönem insan hafızası ikiye ayrılıyor. Anılar gerçeklere dayanan bilgilerin depolandığı isimler, isimler ve olaylar iken duygu ve beceriler ile ilgili olan kısım 'güdüsel' olarak depolanıyor. Bu güdüsel ve suygularla ilgili anılar bilim insanlarına göre 'modifiye' edilebilir yani değiştirilebilir. Bu yöntem 'PTSD' adı verilen ve 'Travma Sonrası Stres Bozukluğu' denilen sendromu yenmek için kullanılacak.

ANILAR DEĞİŞEBİLİR YA DA YOK EDİLEBİLİR

Cambridge Üniversitesi'nde araştırmacıların verile göre, 'Shank' adı verilen protein, beyindeki nöronlar arasındaki bağın ne kadar güçlü olduğunu belirten reseptörler için destek görevi görüyor. Bilim insanları da bunun bir sonucu olarak beta-bloker propranolol kullanımıyla anıların değiştirilip değiştirilemeyeceğini ortaya çıkarmaya çalışıyor. Bu protein azaltılınca / bozulunca anılar değişebilir hale geliyor. 

2004 yılında bilim insanları, hayvanlara verilen propranolol tedavisiyle öğrendikleri kötü travmaları ortadan kaldırmayı başarmıştı. Fakat bu çalışmaların tekrarı olmadı. Bilim insanlarının yeni çalışmasında ise Pavlov'un koşullanma deneyine benzer şekilde, farelere eletroşok veren bir düğme kullanarak düğmeyi korkuyla ilişkilendirilmelerini öğretti.

İSTİKRARLI SONUÇLAR VERDİ

Farelere düğme kullanılarak bu hafızaları hatırlatıldı ve hemen ardından propranolol uygulandı ancak farelerde daha önceki deneylerde olduğu gibi hafıza kaybı yaşanmadı. Araştırmacılar anıların istikrarlı hale gelip gelmediğini belirlemek için bu kez ‘shank’ proteinini kullandı ve bunu istikrarlı sonuçlar verdiği görüldü.

Bilim insanları, bu tür araştırmaların içgüdüsel hatıraları değiştirebileceğini bu sayede Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşayan insanların hayat kalitesinin artabileceğini belirtiyor.

Dr Amy Milton, konuya ilişkin şunu söyledi:

"Zamanla hayvanlarda anıları değiştirilebilir kılan faktörleri belirleyebileceğimizi ve bunları insan hastalara aktarabileceğimizi umuyoruz.''

Ancak Milton bu mekanizmaların oldukça hassas ve karmaşık olduğunu ve insanlarda hayvanlarda alınan sonucun elde edilmesinin zor ve zaman alıcı olacağını da sözlerine ekledi.