Hayvanları Koruma Kanunu çıkıyor! Hayvanları koruma kanunu hangi cezaları getiriyor?

Geçtiğimiz günlerde Ak Parti sözcüsü Ömer Çelik, Hayvanları Koruma Kanunu’nun bu dönem Meclis kapanmadan hayata geçirileceği sözünü vermişti. Hayvanseverler başta olmak tüm ülkenin heyecanla beklediği Yeni Hayvanları Koruma Kanunu neleri değiştirecek ve hangi cezai yaptırımları getirecek merak konusu oldu.

‘’HAYVANLARI KORUMA KANUNU’’ NEDİR?

Türkiye’de Hayvanları Koruma Kanunu 2004 yılında kabul edildi. Hayvanların mal ve eşya olarak kabul edildiği mevcut yasada hayvanlara karşı işlenen suçlar Kabahat Kanunu üzerinden değerlendiriliyordu. Hayvanlara karşı suç işleyen bireyler ise yalnızca hafif para cezalarına çarptırılıyordu.

Mevcut kanunun amacı; ‘’Hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır’’ amacını taşısa da caydırıcı cezalar içermemesi, hayvanları korumaya yönelik yeterli önlemlerin olmaması ve hayvanların ‘’mal’’ olarak kabul edilmesi hayvanların korunmasına engel oluyordu. Bu durum vatandaşların desteği ile birlikte hükümetin yeni bir yasa taslağı hazırlamasına olanak sağladı.

Yeni düzenlemenin isminin değişerek ‘’Hayvan Hakları Kanunu’’ olacağı konuşulsa da yasa meclise mevcut ismi olan ‘’Hayvanları Koruma Kanunu’’ teklifiyle sunulacak. Ak Parti’nin sunduğu meclisteki diğer partilerinde uzlaştığı Hayvanları Koruma Kanunundaki düzenlenme; hayvanlara yönelik eziyet, kötü muamelenin önlenmesi, hayvanların sokağa terk edilmesine karşı önlemler gibi konuları içeriyor.

2019 yılının Ekim ayında "Hayvan haklarının korunması ile hayvanlara eziyet ve kötü muameleye karşı önlemlerin belirlenmesi" amacıyla kurulan Meclis Araştırma Komisyonu meclise bir rapor sundu. Raporun ardından, parti ayrımı olmadan tüm üyeler yeni bir yasa teklifinin oluşturulmasına karar verdi. Ak Parti 7 Haziran’da yapılan Merkez Yürütme Kurulu (MYK) toplantısında yasa teklifinin sunumunu yaptı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sunumun ardında çalışmaların hızlandırılması talimatı verdi.

YENİ HAYVANLARI KORUMA KANUNU NELERİ İÇERİYOR?

Yasa teklifi oluşturulurken ilk olarak isimde değişikliğe gidildi. Hayvan Hakları Kanunu olarak sunulması beklenen yasa teklifinde son anda mevcut isimin kullanılmasına karar verildi. Bunun sebebi ‘’hak’’ kavramının diğer ülkelerde bulunan Hayvanları Koruma Kanunlarında geçmiyor olmasıyla birlikte hayvanların aklı ve iradesi olmadığı için kendilerine verilen hakkı koruma ve uygulama yetkisi olmaması olarak belirtildi. Hayvanların ‘’koruma’’ temelli bir yasayla güvence altına almanın daha doğru olduğuna karar verildi. Yasa teklifi son anda bir değişiklik yapılmazsa ‘’Hayvanları Koruma Kanunu’’ adıyla meclise sunulacak.

HAYVANLARA KARŞI İŞLENEN SUÇUN CEZASI HAPİS

Yeni düzenlemeyle birlikte hayvanların statüsü de değişecek. Mevcut yasada ‘’mal ve eşya’’ olarak görülen hayvanlar yeni yasa teklifi ‘’canlı’’ olarak tanınmasına imkan sağlayacak. Bu yeni statüyle birlikte hayvana karşı işlenen suçlar Türk Ceza Yasası'na (TCK) göre cezalandırılacak. Mevcut yasada hayvanların eşya olarak kabul edilmesi nedeniyle işlenen suçlar hafif para cezalarından ibaretti.

Yeni düzenleme; bir hayvan neslini yok etme, öldürme, tecavüz, gibi her türlü kötü muamele, hayvanların dövüştürülmesine en az iki yıl hapis cezası verilmesine olanak sağlayacak.

Bunun yanında yabani hayvanların yaşam alanı olarak değerlendirilen sulak alanların yakılması veya başka yollarla yok edilmesine de ceza gelmesi bekleniyor.

HAYVAN POLİSLERİ

Hayvanlar için özel eğitim almış polisler sahada olacak. Herhangi bir şikâyet olması durumunda ‘çevre, doğa ve hayvan polisleri’ müdahale edebilecek. Vatandaşlar, ‘Hayvan Durum İzleme (HAYDİ)’ mobil uygulamasını indirerek şahit oldukları suçları ya da şikâyetleri çevre, doğa ve hayvan polislerine bildirebilecek. Çevre, doğa ve hayvan polisleri suçüstü hallerinde idari para cezası uygulama yetkisine sahip olacak.

HAYVANA TECAVÜZ KONUSUNDA YENİ DÜZENLEME

Yasa teklifinin en önemli ve hassas maddelerinden biri hayvanlara tecavüz suçu. Yeni düzenlemeyle birlikte hayvanlara tecavüz suçu kişiler tarafından şikayet edilebilecek. Şikayetlerin davaya dönüşme sürecinin ise şu şekilde ilerlemesi planlanıyor:

• Hayvana tecavüz ile ilgili kişiler şikayette bulunacak,
• Şikayetler Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde kurulan birim tarafından değerlendirilecek,
• Bakanlık bünyesinde ön değerlendirme yapılacak,
• Değerlendirmenin ardından dava açılmasına olanak sağlanacak,
• Gerekli görülen durumlarda Savcılık resen dava açabilecek.

Yasa teklifiyle ilgili maddelerin büyük bir kısmı tamamlanırken tecavüz maddesinde daha titiz davranılıyor. Bunun sebebi ise ‘’iftara kaygısı’’.

Husumetli olan iki kişiden birinin ‘’hayvanıma tecavüz etti’’ iddiası büyük kan davalarına neden olabilir. Davaların önü alınamaz hale gelmesinin önlemek için komisyon yasa teklifini hassas bir biçimde hazırlıyor. Hayvanlara tecavüz konusunda yapılacak olan cezai yaptırımlar titizlikle çalışılırken Cumhurbaşkanı Erdoğan da insanlar arasından husumet çıkarmayacak bir formülün bulunması talimatını verdi.

YENİ HAYVANLARI KORUMA KANUNU’NDA NELER VAR?

2019 yılında yayınlana raporun ardından Ak Parti komisyonunda önerilerini dikkate alarak yeni bir yasa teklifi üzerinde çalışmaya başladı. Eski Grup Başkanvekili Özlem Zengin'in başkanlığında yürütülen yasa teklifi için, ilgili bakanlıkların yanında pek çok sivil toplum örgütünü ve hayvanları koruma derneklerinin de görüş ve önerilerine başvuruldu.

Geçtiğimiz Mart ayında geçekleşen Ak Pati kongresinin ardında Genel Başkan Yardımcılığına getirilen Özlem Zengin, yasal düzenlemenin sorumluluğunu kendisinin yerine gelen Grup Başkan Vekili Mahir Ünal’a devretti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, meclis tatile girmeden önce yasanın tamamlanması talimatını vermişti. Erdoğan, "Yasayla ilgili çalışmalarımız oldu. Şu anda da iş Meclisimizde adeta kanunlaşma aşamasında yürüyor. Zaman zaman televizyon ekranlarında öyle sahneler görülüyor ki insan yıkıma uğruyor. Bizde 15-16 tane var. Nereden kaynaklanıyor bizdeki. Gittiğimiz birçok yerde bana hediye ediliyor. Böyle de bir durum var. Oğlumun aynı şekilde muhabbet kuşları var. Hayvanla olan ilişkimiz bu noktada ileri derecede. AK Parti MKYK'da konuyu görüştük, bu süreci hızlandıralım dedik. İş süratle devam ediyor. İnşallah başaracağız. Bu çalışma kamuoyunda evcil hayvanları düzenleyen bir çalışma olarak algılanıyor ama daha geniş bir çalışma olacak" açıklamalarını yaptı.

Titizce hazırlanan Hayvanları Koruma Kanunu teklifinde şunlar yer alacak:

• Mevcut yasada "mal, eşya" kapsamında değerlendirilen hayvanlar "canlı" olarak tanımlanacak, yaptırımlar bu doğrultuda yapılacak,
• Mevcut yasadaki "süs hayvanları" ifadesi, yeni düzenlemede yer almayacak,
• Pet shoplardan hayvan satışı yapılamayacak, bunun yerine hayvan edinmek isteyenler kataloglardan seçim yapacak,
• Hayvan neslini yok etme, öldürme, tecavüz, gibi her türlü kötü muamele, hayvanların dövüştürülmesi suçları TCK kapsamında hapis cezası ile cezalandırılacak,
• Bir hayvan neslini yok edecek şekilde avlananlara 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası verilecek,
• Sokakta yaşayan hayvanlar uyutulmayacak, bunun yerine üremelerinin engellenmesi için kısırlaştırma yoluna başvurulacak,
• Belediyelere, hayvanları korumaya yönelik kaynak ayırma yükümlülüğü getirilecek, bu konuda merkezi yönetim tarafından belediyelere kaynak aktarılacak. Belediyeler, kısırlaştırma işleminden de sorumlu tutulacak,
• Hayvanları koruma konusundaki kararları alma, izleme görevi olan vali başkanlığındaki koruma kurulları 3 ayda bir toplanacak,
• Sahiplenilmiş hayvanların sokağa terk edilmesini engellemek için hayvanlara kimlik verilecek,
• Hayvanını sokağa terk edenlere ise para cezası verilecek. Bu kapsamda verilecek para cezasının 2 bin liradan az olmayacak,
• Hayvanların üzerine dijital kimlik takılacak. Böylelikle hayvanı kimin sokağa bıraktığı rahatlıkla tespit edilecek,
• Hayvanına dijital kimlik yaptırmayanlara 1200 TL para cezası kesilecek,
• Mevcut yasada da var olan il hayvan koruma kurulları daha işlevsel hale getirilecek.