"ABD Taliban'ı dost edindi, bundan etkilenmeyecek ülke yok"

ABD’nin Afganistan’dan çekilmesiyle Taliban örgütü Afganistan'ın başkenti Kabil’e girdi, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani başkenti terk etti. ABD Başkonsolosluğu personeli ve vatandaşları başta olmak üzere diğer ülke vatandaşları ülkeyi terk etti. Komşu ülkelere kaçışlar ise sürüyor. Afganistan'a hakim olan kaos, ülkenin geleceği ile ilgili endişeleri de arttırıyor. Peki ABD neden Afganistan'ı Taliban'a bıraktı? Bu sorunun cevabı Afganistan'ın geleceği ve Taliban'ın nasıl bir yol izleyeceği konusunda ortaya atılan senoryalardan hangisinin gerçeğe dönüşeceğini de belirliyor.   

Güvenlik ve Terör Uzmanı Coşkun Başbuğ da bu noktaya işaret ediyor. Başbuğ, “ABD’nin çekilmesi ile orayı terk etmesi aynı şey değil. ABD, kendi çıkarlarına uygun yapıyı kurduktan sonra Afganistan’dan çekildi. Çünkü ABD bulunduğu yeri psikolojik ve siyasi olarak hazırlamadan terk etmez” dedi.

ABD, TALİBAN'I DOST OLARAK BELİRLEDİ

Taliban’ın şiddeti geri plana atan bir tutum içerisinde olduğunu belirten Başbuğ, ABD Başkanı Joe Biden’ın 2017’de yazdığı bir makaleye dikkat çekerek “O makalede özellikle Afganistan’da askeri yapılanmayı azaltmalı ve ortak dostlarla ortak düşmana karşı savaşacak ortam yaratmalıyız, diyordu. ABD için Taliban bugünün dostuna dönüştü. Dünden itibaren herkes hesabını ve kitabını yeniden yapıyor ve Ortadoğu’da kartlar yeniden karılıyor. Bu durumdan coğrafyada etkilenmeyecek bir ülke yok” diye konuştu. 

ABD TALİBAN'LA GİZLİ ORTAKLIK YAPTI, AB BİLE TANIYACAK

Çin'in “Kuşak-Yol” Projesinin geçtiği noktanın Afganistan olduğuna dikkat çeken Başbuğ, “ABD’nin birkaç amacı var. Bunlardan en önemlisi Çin’in Kuşak-Yol projesini engellemek. Çin, daha önce Afganistan’a maddi destek vereyim, Kuşak-Yol projesinin içinde yerini al diye teklifte bulundu.  ABD’ye göre bu durdurulması gereken bir projeydi. Bunu da gerçekleştirdi” yorumunu yaptı. Başbuğ, ABD’nin Taliban ile gizli ortaklık içinde olduğunu kaydederek “Şu an ortak Taliban, ortak düşman merkezi hükümet. Taliban, merkezi ele geçirdiğinde ABD’nin kurmuş olduğu düzeni devam ettirdiğini göreceğiz. AB de dahil Taliban’ı tanımama lafta kalacak” dedi.

AFGAN ORDUSU NEDEN DİRENMEDİ?

Afgan ordusunun direnmeme nedenlerine değinen Başbuğ, Taliban’ın barış döneminde Afganistan ordusuna beyaz bir kağıtla mesaj gönderdiğini öne sürdü. Başbuğ şöyle konuştu:

“Taliban, Afgan askerlerine ‘biz geldiğimizde bunu gösterip kurşun atmazsan canın ve malın güvende’ diye mesaj gönderdi. Böyle bir çalışma yapmış. Afganistan’da mezhepsel bir bölünme yok. Ancak etnik anlamda parçalanmış bir Afganistan var. ABD, Peştun milliyetçiliğini bölgede uzun bir süre işledi. Afganistan nüfusunun yarısına tekabül ediyor Peştunlar. Taliban da Peştunlardan oluşur, merkezi hükümette ve orduda da Peştunlu çoktur. Taliban’a ordunun ve hükümetin direnmeme nedenlerinden biri de budur.”

TÜRKİYE AKILLI HAREKET EDİYOR

Türkiye’nin Afganistan ile tarihsel ve kültürel bağları olduğuna dikkat çeken Başbuğ, Ankara'nın sürece etkisini şöyle anlattı:

“Afganistan genelinde Türkiye sevgisi vardır, Taliban bunu riske atamaz. Afganistan’da 1000’den fazla projeyi yürütüyoruz. Taliban bundan sonraki süreci şiddetten ziyade diplomasi ile yürüteceğe benziyor. Böyle bir süreçte Taliban Türkiye’yi orada kabul edecektir. Türkiye akıllı oynuyor, süreci iyi okuyor. Kabil Havalimanının kontrolü teklif edildiğinde Pakistan ve Macaristan’ı işin içine dahil ederek 3’lü bir formül talep etti. Taliban ile görüşmeye hazırız dedik. Dışa açılan ve çok uluslu ülkelerin girdiği bir Pakistan olacak. BM’in bir fonksiyonu olmayacak. Bu iş masa başında ve yapıcı ülkelerle çözülecek. Akla ilk Türkiye geliyor. Türkiye’nin koçbaşı olacağı bir süreç başlayacak.”

Başbuğ, Taliban’ın El Kaide’nin sürece katılmasına ve süreci manipüle etmesine müsaade etmeyeceğini kaydetti.

KUYRUĞUNU ABD’YE KAPTIRMIŞ, MUTASYONA UĞRAMIŞ

Güvenlik ve Terör Uzmanı  Abdullah Ağar ise ABD’nin Afganistan’dan çekildiğini ancak geriye neyi bıraktığının belirsiz olduğunu söyledi. ABD açısından Taliban’ın öngörülebilir ve yönetilebilir bir örgüt olduğunun altını çizen Ağar, “Taliban’ın içerisinde çeşitli angajmanlar var. Pakistan, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler var. ABD bu ülkeler üzerinden Taliban ile anlaşmış olabilir, doğrudan masaya da oturmuş olabilir. Taliban kuyruğunu ABD’ye kaptırmış bir örgüt. Taliban’ı fonluyorlar. Taliban üzerinde etkisi olan ülkelere baktığımızda ve ABD’nin de o ülkeler üzerindeki etkilerine baktığımızda tablo kendiliğinden ortaya çıkıyor” diye konuştu.

TALİBAN ÖDÜLLENDİRİLDİ

ABD’nin küresel hakimiyeti için Taliban’ı kullanacağını kaydeden Ağar, şöyle konuştu:

“Taliban, mutasyona uğramış bir örgüttür, içinde envaı çeşit yapı var. ABD, Taliban’ı terörist değil muhatap kabul etti. İlişkileri bilmiyoruz. Taliban, Afganistan’ın çaresizleşmesi ve daha radikalleşmesi için güçlü bir aygıt” dedi. Bu durumunTaliban’ın İŞİD’le savaşmasının bir ödülü olabileceğini kaydeden Ağar, “ABD, gün gelir İŞİD ile de anlaşır. Taliban İŞİD ile savaştı, bu argümanı dünyaya sunuyor. Böylece Taliban başka bir konum aldı.”