Aşılama (IUI İnseminasyon) Nedir? / Aşılama Nasıl Yapılır?

Evlilik sonrası geçen bir yıl içinde çocuk sahibi olamayan çiftlerde kadının jinekoloji, ultrasonografi, erkeğin ise semen analizi yapılır. Erkek menisinde spermin az veya hiç olmaması durumunda azoospermi teşhisi konularak doğrudan tüp bebek tedavisine geçilir. Diğer taraftan da kadının yaşına, evlilik süresine ve yumurtalık kapasitesine göre yumurta takibi yapılarak aşılama tedavisi uygulanır. Kısaca anlatmaya çalıştığım aşılama olayını bu makalemizde “aşılama nedir?, Aşılama tedavisi kaç gün sürer?, Aşılama sonrası süreç nasıl işler?, Kimlere aşılama yapılır?, Aşılamada alınan spermin laboratuarda hazırlanması doğrumu?, Aşılama başarısı nedir?, En fazla kaç aşılama yapılabilir?, Aşılama başarısızsa ne yapmak gerekir?” gibi aklınıza takılan tüm sorulara cevap verdik.

Aşılama tedavisi tüp bebek tedavisinin ilk basamağıdır. Şimdi hemen gbaşlıklarımızı incelemeye geçelim...

Aşılama (inseminasyon) Nedir?

Aşılama, kadında iğnelerle yumurta gelişiminin uyarılmasıdır. Yani, erkek sperminin laboratuarda hazırlanarak tam yumurtlama zamanında kadın rahime verilmesidir. Döllenme anne adayının vücudunda, tüplerde gerçekleşir.

Doğal bir yöntem olan aşılamada laboratuarda sperm sayısının 5 milyonun üzerined olması sağlanır. Ortalama olarak 2 saatlik bir hazırlıktan sonra 0.5-1 cc’lik konsantre haldeki sperm ince bir kateter yardımıyla kadın rahmine ağrısız ve acısız bir şekilde bırakılır. Bu işlem yapılırken annenin de yumurtaları çatlatılmıştır. Yumurta tüplere girerek sperm ile buluşur ve sperm yumurtayı döllerse embryo oluşarak kadın rahmine doğru gider. Rahme girip yapışırsa anne adayımız gebe kalır. Aşılamada bir tüpün kesinlikle açık olması gerekir.

Aşılama Tedavisi Yaklaşık Olarak Kaç Gün Sürer?

Bu süreç toplamda 15 gün sürer. Erkeğin aşılamanın olacağı gün sperm örneği vermesi gerekir. Kadında durum biraz daha farklıdır. O da o 15 gün içerisinde 2-3 kez gelerek ultrasonografi takibi yapılarak yumurta çatlamasına yakın bir anda aşılama yapılması için çağrılır.

Aşılama Takibi Kadınlarda Nasıl Yapılır?

Adetin 2-3. günlerinde ultrasonografi sonrası yumurtalıklarda bir sorun yoksa hap veya tercihen düşük doz iğnelerle yumurtalıklar uyarılır. Her gün günün aynı saatlerinde iğne yapılır ve bir hafta sonra yapılan ultrasonografi ile yumurtalıkların ilaçlara verdiği tepki değerlendirilir. Ultrasonografide yumurta içeren keseciler 17-20 mm ye ulaştığında çatlatma iğnesi tabir edilen bir iğne yapılarak folikül içindeki yumurta olgunlaştırılır. Folikül sayısı üçten fazla ise aşılama yapılırsa üçüz bebeğe gebe kalma ihtimali oluşur. Ayrıca bu durum anne adayının hayatını riske atar.

Çatlatma iğnesinden 24-38 saat sonra bir ya da ardışık günlerde iki kez, laboratuarda yıkanan ve hazırlanan spermlerle aşılama yapılır. Bu işlemde herhangi bir anestezi gerekmez çok basit, kısa ve ağrısız bir işlem yapılır. Sperm rahime bırakıldıktan sonra 15 dakika dinlenilir ve hasta normal yaşantısına döner.

Bu tarz işlemlerden sonra herhangi bir cinsel ilişki kısıtlaması olmaz. Yapılan işlemlerden sonra geçen 12 ila 14. Günde anne adayına gebelik testi yapılarak sonuç değerlendirilir. Gebelik olması durumunda herhangi bir özel takip şekli yoktur, normal kendiliğinden oluşan bir gebelik gibi takip edilir.

Aşılama Kimlere Yapılır?

sperm sayısı hafif düşük olan erkeklerde,
sperm hareketi hafif düşük olan erkeklerde,
açıklanamayan infertilitedelerde,
erken evre endometriozisdelerde,
yumurtlama problemi yaşayan kadınlarda,
Tek başına sperm morfoloji sorunu olan çiftlerde

aşılama da uygulanabilir.

Aşılamada Spermin Laboratuarda Hazırlanması Doğru Mu?

Aşılama için verilecek sperm örneğinin laboratuarda hazırlanmasında yüzdürme, yoğunlaştırma gibi yöntemler olup sperm değerlerine göre yöntem seçilebilir. Laboratuarda hazırlama işlemi yaklaşık iki saat sürmektedir. Hazırlama temelde basit bir işlem olmakla birlikte laboratuar ekibinin titiz ve özenli çalışması başarıyı etkileyecektir.

Aşılamanın Başarısı Nedir?

Kabaca %10-30 arasında değişmekle birlikte ortalama %20 denilebilir. Hazırlama sonrası rahime verilen spermin 10 milyonun üzerinde olması başarıyı arttırmaktadır.

En Fazla Kaç Kere Aşılama Yapılabilir?

Aşılama başarısı her bir tedavi için %10-30 olup toplamda 2-3 kere aşılama yapıldıktan sonra tüp bebeğe geçilmesi tavsiye edilir. Fakat 6 kereye kadar da aşılama yapılabilir, gebelik elde etmek mümkündür.

Başarısız İlk Aşılamadan Sonra Ne Kadar Beklemek Gerekir?

Beklemek gerekmez, ertesi ay ikinci aşılamaya geçilebilir. Aşılama tedavilerini ardışık yapmak tıbben sakıncalı değildir. Kullanılan ilaçlar düşük dozlarda olduğundan kadın sağlığına tehdit oluşturmaz.

Aşılama Tedavisinde İğnelere Aşırı Yumurtalık Yanıtı Olabilir Mi?

Başlanan ilaç dozu çok az bile olduğunda bazen aşırı yanıt olabilmektedir. Genellikle polikistik over hastalarında bu durum ile karşılaşılmaktadır. Aşırı cevap olduğunda ya tedaviyi iptal etmek ve ilişkiyi yasaklamak ya da tüp bebek tedavisine dönüştürmek gerekir. Bu gibi durumlarda tüp bebeğe dönüldüğünde başarı oranı yüksektir.